75 ARDAHAN

ARDAHAN
Yüzölçümü: 4.200 km2.
İlçeleri: Merkez, Çıldır, Damal, Göle, Hanak, Posof.

Doğu Anadolu Bölgesi’nin Erzurum-Kars Bölümü’nde il ve aynı ilin merkezi kent. İl doğu ve kuzeydoğudan Ermenistan ve Gürcistan; batıdan Artvin, güneydan Kars illeriyle çevrilidir.Ardahan, (Ermenice Արդահան; Gürcüce არტაანი – Artaani; Rusça Ардаган – Ardagan), Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi ile Karadeniz sınırında Kafkaslar üzerinde kurulmuş olan Ardahan ilinin merkezidir. 27 Mayıs 1992 tarihinde Kars ilinden ayrılarak Türkiye’nin 75. ili olmuştur. 2009 yılı itibariyle 17,171 olan nüfusuyla Tunceli, Bayburt ve Gümüşhane’den sonra Türkiye’deki en küçük il merkezidir.

ÇILDIR GÖLÜ
ÇILDIR GÖLÜ 

Tarihçe
MÖ 680 yılarında Kafkaslar kuzeyinden gelen altıgöçebe İskitler Ardahan bölgesini Van/Urartu İmparatorluğu’ndan aldılar. Sakaların Gogarlı, Taoklu, Cavaklı boylarının bu bölgede yerleştikleri bilinmektedir.
Sakaların bölgedeki 500 yıllık hakimiyetinden sonra arkasından İran’dan gelen Part/Arsaklı 600 yıl bölgedeki hakimiyetlerini sürdürmüşlerdir. (MÖ 150 – MS 430) Makedonyalı İskender çağında da olmak suretiyle, 1068’de Alparslan’ın Selçuklu bölgesine kattığı bu bölgede uzun yıllar Kuman ve Peçenekler yaşadıkları bilinmektedir.
1124 yılında Kafkaslar kuzeyinden gelen Ortodoks Kıpçakların yerleşme yeri olmuş ve İlhanlılar çağında 1267 yılında Kıpçaklar Ardahan-Ahıska-Artvin kesiminde Atabek adlı bir sülale kurarak, 1479’da İstanbul’a tabi olmuş ve Osmanlı Devleti ordularının 1578 yılında Ahıska’yı almalarına kadar hüküm sürmüşlerdir.

Yüzey Şekilleri; Dağlık bir bölgede yer alan il topraklarının büyük bölümü dağ ve derin vadilerle kaplıdır. Ortalama yükselti 2.000 m’dir. Artvin topraklarında uzanan Yalnızçam Dağları’nın doğu ucu il topraklarının kuzeyini tümüyle kaplar Damal İlçesi’nin doğusunda ve sınırda yer alan Keldağı (3.050 m), il merkezinin güneyindeki Alagöz Dağı (2.485 m) başlıca yükseltilerdir. İl merkezinin içinde yer aldığı geniş yayla düzlükleri, batı ve kuzeydoğu doğrultusunda uzanır. Yaylanın kuzeyinde ve güneyinde yüksekliği 2.500 m’ye ulaşan dağlar yükselir. Ardahan-Posof arasındaki Ilgar Dağı Geçidi (2.540 m) ilin önemli geçit noktalarındandır. Yalnızçam Dağları’nın eteklerinden doğan ve çeşitli kolların birleşmesiyle büyüyen Kura Irmağı, il merkezinden geçerek Ardahan Yaylası’nda batı-kuzeydoğu yönünde akar ve Gürcistan sınırına girer. Sınırda bulunan ve bir bölümü il topraklarında kalan Aktaş Gölü ile Çıldır Gölü ilin doğusunda yer alır.

İklim ve Bitki Örtüsü; İlde, Doğu Anadolu’ya özgü sert karasal iklim görülür. Yazlar kısa ve serin; kışlar uzun, çok soğuk ve kar yağışlıdır. Kar uzun süre yerden kalkmaz. Meteoroloji İstasyonu gözlem değerlerine göre yıllık ortalama sıcaklık 3.7°C; en soğuk ay ocak (ortalama -10.8°C), en sıcak ay temmuzdur (ortalama 16°C). Bugüne kadar ölçülen en yüksek sıcaklık 32.6°C (1966), en düşük sıcaklık -35.6°C (1968). Sıcaklığın 0°C’nin altına düştüğü gün sayısı 189’dur. Bağıl nem oranı % 74 dolayındadır. Yıllık ortalama yağış tutarı 519 mm, yağışlı gün sayısı 119’dur. Yağışların büyük bölümü kış aylarında kar olarak düşer. Yıl içindeki karlı gün sayısı 39-40’tır; kar, ekim-mayıs arasında yerde kalır ve il merkezinde kar kalınlığı 113 cm’ye ulaşır. Dağlarda yaz aylarında da kar görülür. Egemen rüzgâr yönü kuzeybatıdır.

Bitki örtüsünü ormanlar ve bozkır bitkileri oluşturur. Egemen ağaç türü, doğu ve kuzeye doğru yayılan sarıçamdır. Kuzeye çıkıldıkça meşe ve huş ağaçlarının oluşturduğu topluluklar görülür. Posof Çayı Vadisi’nde Karadeniz kıyılarına özgü geniş yapraklı ağaç ve ağaççık türleri ile ladin ağaçları bulunur, ilkbahar ve yaz aylarında kar örtüsünün kalkmasıyla geniş alanlar kaplayan yaylalar, çeşitli yayla bitkileri ve çayır otlarıyla kaplanır.

Ekonomisi; Ekonomi, kırsal nüfusun sınırlı alanlarda sürdürmeye çalıştıkları tarım ve hayvancılık etkinliklerine dayanır. Toprakların verim gücünün düşük ve iklim koşullarının elverişsizliği, üretim ve verimi engeller. Düşük olan tarımsal üretim yerel tüketim için harcanır. Tarımsal ürünlerden buğday, arpa, çavdar, fiğ, mercimek, elma yetiştirilir. Yaylaların geniş alanlar kaplaması, hayvancılık etkinliklerine olanak sağlar. Koyun ve keçi beslenir, büyükbaş besiciliği ahır hayvancılığı biçiminde yapılır. Bu yöreye özgü bir arı cinsini korumak için özel önlemler alınmıştır. Bal üretimi önemli bir gelir kaynağı oluşturur. Hayvan ürünleri olarak elde edilen deri, yün, et, süt ve yağ, halkın gelir kaynaklarına katkı sağlar. İlde gelişmiş bir endüstri yoktur. Küçük çaplı onarım ve bakım atölyeleri vardır.

Yorum yapın