Anasayfa » Bilim İnsanları » Ahmed Cevdet Paşa Hayatı

Ahmed Cevdet Paşa Hayatı

Ahmed Cevdet Paşa Kimdir?

Ahmed Cevdet Paşa kimdir
Ahmed Cevdet Paşa kimdir

 

Ahmed Cevdet Paşa  (1823-1895),

19. yüzyıl Türkiyesinin önde gelen bilim ve devlet adamlarındandır. Asıl adı Ahmeddir ve Cevdet mahlâsını, İstanbulda öğrenim gördüğü sırada şâir Süleyman Fehim Efendiden almıştır. 1839 yılı başlarında, büyükbabası tarafından tahsil görmesi için İstanbula gönderilmiş olan Ahmed Cevdet Paşa, burada kısa sürede kendini göstermiş ve devrin önemli bilim adamları olan Hâfız Seyyid Efendi, Doyranlı Mehmed Efendi, Vidinli Mustafa Efendi, Kara Halil Efendi ve Birgivi Hoca Şakir Efendiden nakli ilimleri, Miralay Nûri Bey ve Müneccimbaşı Osman Sâbit Efendiden de hesap, cebir ve hendese gibi akli ilimleri tahsil etmiştir.Ahmed Cevdet Paşanın bilim tarihi açısından önemli olan yapıtı “Takvimül-Edvâr” (Dönemlerin Takvimi, 1870) adını taşır.

Bu yapıtında Ahmed Cevdet Paşa, Şemsi ve Hicri takvim ilkelerini temele alan yeni bir takvim önerisinde bulunmuştur. Eser iki amaçla kaleme alınmıştır: Birincisi, yazarın kendi deyimi ile “Lisân-ı türki ilim lisânı olamaz diyenlere lisânımızın her şeye kâbil olduğunu ve bu lisân ile her fenden güzel eserler yazılabileceğini” göstermek, ikincisi ise yeni bir takvim önermektir.Bu yapıttan anladığımız kadarıyla, Osmanlı Devletinin başlangıç dönemlerinde seneleri kameri, ayları şemsi olan bir takvim kullanılmış ve maaşlı askerlerin maaşlarına karşılık gelen gelirler ise kameri aylar itibariyle toplanmıştır. Ancak bu durum hazinede bir takım zorluklar ortaya çıkartmış ve hazine açık vermeye başlamıştır.Bu ve buna benzer nedenlerle, Ahmed Cevdet Paşa başkanlığında, Müneccimbaşı Tâhir Efendi, Divân-ı Ahkâm-ı Adliyye âzâsından Vartan Bey, Mekteb-i Harbiyye-i Şâhâne hocalarından Miralay Vidinli Tevfik Bey, Rassâd Kombari ve Divân-ı Ahkâm-ı Adliyye memurlarında Şehbazyan Efendiden oluşan bir komisyon kurulmuş ve bu komisyonun ulaştığı sonuçlar bir mazbata ile sadrazama sunulmuştur. Ancak bu öneri her nedense uygulamaya konulmamıştır. İşte, bu komisyon tarafından önerilen takvimin esaslarını, Ahmed Cevdet Paşa tarafından Takvimül-Edvârda anlatılmıştır.

Ahmed Cevdet Paşanın önerdiği takvim aslında, şimdiye kadar yapılan takvimler içerisinde en duyarlısı olan Ömer Hayyamın İsfahan Gözlemevinde tertip ettiği Celâli Takviminden başka bir şey değildir. Yukarıda da belirtilmiş olduğu gibi, bu yapıtın en önemli yönlerinden birisi, Türkçe yazılmış olmasıdır.Ahmed Cevdet Paşanın Türkçenin bilim dili haline gelmesine büyük önem verdiği ve bunu gerçekleştirmeye çalıştığı görülmektedir. Ona göre, Osmanlı lisânının aslı Türkçedir; fakat Farsça ve Arapçadan pek çok kelime alındığı için, üç dilden oluşan bir dil haline gelmiştir. Osmanlıca yalınlaştırılmalı, eserler açık bir dille yazılmalı, yeni terimler bulunmalıdır.

Yorum yapın