Şimdi ki yazımızda değineceğimiz konulardan biri olan asidik kimyasalların yağmur, kar, sis, çiy veya kuru parçacıklar halinde düşmesine verilen isim olan asit yağmurları konusuna değinmek istiyoruz. Peki asit yağmurları nedir, asit yağmurları nasıl oluşur ve asit yağmurlarının toprak kimyasına olan etkisi hakkında sizlere en ayrıntılı bilgileri vermek adına sizlere bu yazıyı hazırladık.
Asit Yağmuru Nedir?
Asit yağmuru, asidik kimyasalların yağmur, kar, sis, çiğ veya kuru parçacıklar halinde yeryüzüne düşmesine verilen isimdir. Atmosfere yayılan kükürtdioksit ve azotdioksit gazlarının kimyasal dönüşümlerden geçtikten sonra bulutlardaki su damlacıkları tarafından emilmesi ile oluşur. Daha sonra bu damlacıklar yeryüzüne yağmur, kar gibi yollarla düşerler. Bu toprağın asitlik miktarını arttırır ve tatlı su kaynaklarının kimyasal dengesini bozar. Havadaki tipik çap konsantrasyonunda oluşan yağmurun pH’ı 5.6 civarındadır.
Bu yüzden pH’ı 5.6’nın altındaki yağmur asit yağmuru olarak nitelendirilir. Ama doğal asit kaynakları yüzünden yağmurun pH’ı zaten 4.5 ile 5.6 arasında değiştiği için 5.0’ın altı daha doğru bir ölçü olarak nitelendirilebilir. Asit yağmuru akarsuların zehirlenmesi ve yüksek irtifalardaki ormanların zarar görmesinin başlıca sebeplerindendir.
Asit Yağmuru Nasıl Oluşur?
Asit yağmurları, fosil türü yakıtların atıklarının doğal su döngüsüne karışması neticesinde oluşur. Kömür ve petrol benzeri yakıtların yakılmasıyla atmosferde kükürt azot vb. içeren gazlar birikmeye başlar. Bu gazlar havadaki su buharıyla birleştiğinde kimyasal tepkime meydana gelir. Bu tepkimeyle sülfürik asit ve nitrik asit damlaları asit yağmuru olarak tabir ettiğimiz yağış türüne dönüşür.
Güneş ışığı da bu tepkimelerin hızını artırmaktadır. Yeryüzündeki sular güneşin etkisiyle ısındığında buharlaşarak yükselir ve atmosfere karışır. Böylece yükselen nemli havadaki su buharı yeniden sıvı durumuna geçer. Bunlar da bulutları oluşturur. Söz konusu bu bulutlar kimyasal partiküllerle birleştiğinde asit yağmurunu oluşur.,
Asit Yağmurlarından Nasıl Korunulur?
Asit yağmurlarından en çok etkilenen ormanlar ve tarım alanlarıdır. Bu yağışlar toprağın yapısındaki magnezyum ve kalsiyum gibi elementleri yıkayarak derinlere işlemesine sebep olur. Bunun sonucunda ağaçlar ve diğer bitkiler topraktan yeteri kadar faydalanamaz ve kururlar. Mevcut yetişen bitkiler de sağlığa zararlı gıdalar haline dönüşürler.
Göllere ve akarsulara düşen asit yağmurları, sudaki asit dengesini bozar ve balıkları etkiler. Balıkların bu durumdan etkilenmesi besin zinciri yoluyla diğer canlılara da sıçrar. Havada bulunan sülfat solunum yoluyla alınmakta ve bronşit, astım, kanser gibi çeşitli hastalıklara neden olduğu da bilinmektedir.
Asit yağmurlarından korunmanın tek yolu kapalı ortamda kalmaktır. Asit yağmuruna yakalanmanız halinde ise direkt etkileri ile karşılaşmazsınız. Kimyasal yağmur içerdiği kimyasal yoğunluğa bağlı olarak uzun vadede kansere kadar varabilecek rahatsızlıklara sebep olabilir. Ancak bu istenmeyen durumun yaşanma olasılığına dair net bir oran yoktur.
Asit Yağmuru Zararları Nedir?
- Asit yağmurları göller ve nehirlere yağdığında suların asitliği artar. Bu durum o sularda yaşayan canlarla zarar verir.
- Kent içi veya kent dışındaki tarihi ve doğal yapıtlar zarar görür.
- Toprağın mineral oranının düşmesine neden olur, bu durum bitkilerin topraktan beslenmesine engel olur.
- İnsanlarda çeşitli solunum yoları, akciğer kanseri, nefes darlığı gibi hastalıklara neden olur.
- Topraktan derelere, ırmaklara ve göllere taşınır. Göl sularının asitliliği ve metal tuzlarının yoğunluğu artar. Buna bağlı olarak göl ekosistemi tehlikeye girer.
- Tarihi eserleri olumsuz etkiler. Örneğin; asit yağmurları Nemrut Dağı’ndaki taş anıtları önce yıpratmakta sonra da dağılmasına neden olmuştur.
- Su kirliliğine neden olur.
- Akarsularda ve göllerde bazı canlı türlerinin ölümüne yol açar.
Asit Yağmurlarının Toprak Kimyasına Olan Etkisi Nedir?
Asit yağmurlarının en çok etkilediği faktörler toprak ve havadır. Bilindiği üzere atmosferde bulunan nem bünyesinde bazı misafirleri konuk eder. Bunlar; Kükürt ve azot dioksitler olmaktadır. Bu birleşme sonucunda ortaya sülfürik ve nitrik asitli yağmurlar meydana gelir. Kar veya dolu ile toprak ve havaya bulaşmaktadır.
Asit yağmurlarının oluşmasında doğal kirlilik olduğu kadar insanların da bu kirliliğe ortak olduklarını görmekteyiz. Hava kirliliğine sebep olan insani yapıtlar atmosferi hızlı bir şekilde kirletmektedir. Hiç düşündünüz mü dumanlar, pis havalar, fabrikadan çıkan asitli dumanların atmosfere gittiğini ve oradan yağmurlarla beraber yeryüzüne tekrardan indiğini? Son yıllarda atmosferdeki kirliliğin önüne geçilmesi için bir takım çalışmalar planlansa da maalesef önüne geçilemeyen bir durumdur. Atmosferden gelen asitli yağmurlarla beraber taş, toprak ve hava kirlenmektedir.
Asit yağmurlarının toprağa karışarak olumsuz şeyler oluşturduğuna da tanık olabiliriz. Bu olumsuz şeyler doğanın da dengesini bozmaktadır. Bilindiği üzere toprağın yapısında kalsiyum ve magnezyum bulunmaktadır. Bu elementler bir bitkinin yetişmesi ve gelişmesi için çok önemlidir. Asitli yağmurlar ise bu elementleri aşağıya yani derine doğru batmasında büyük etkileri olan yağmurlardır. Bitkilerin gelişmemesi, kuruması sırf bu sebeple olmaktadır. Yani Magnezyum ve Kalsiyum vitaminini alamayan bitkiler ve ağaçlar kurumak zorunda kalmaktadırlar.
Aynı zamanda asit yağmurları, toprak üzerinde bulunan alüminyum elementinin de dağılmasına sebep olacaktır. Düşünüldüğü zaman magnezyum, kalsiyum ve alüminyum gibi elementlerden yoksun kalan ağacın meyvesi de istediğimiz şekilde olmamaktadır. Özellikle son yıllarda tükettiğimiz meyvelerin tadının tuzunun olmaması gibi yorumladığımız gibi
Aynı şekilde sadece ağaçların meyvesi değil, bitkilerdeki vitaminlerin de eksik olarak tüketildiğini düşünebilirsiniz. Tüm bu kirliliğin sayesinde bitkiler, meyveler etkilenirken insanlar bu vitaminleri istedikleri gibi alamadıkları durumlarda bazı hastalıkların da meydana gelmesi kaçınılmaz bir durumdur.
Performans/Proje Ödevleri;
- Nükleer Enerjiden Günümüzde İstifade Yolları Nelerdir? (Performans/Proje Ödevleri)
- Periyodik Tablo Nedir, Periyodik Cetvelin Tarihçesi Nedir? (Performans/Proje Ödevleri)
- Suların Sertlik Derecesi Nasıl Anlaşılır, Sert Su Nedir?
- Hava Kirliliğine Neden Olan Gazlar Nelerdir, Hava Kirliliği Nedir?
- Ozon Tabakasının İncelmesine Neden Olan Maddeler Nelerdir, Ozon Tabakasının Azalmasının Ekolojik Dengeye Etkileri Nelerdir?
- Suni Yağmur Nedir, Suni Yağmur Nasıl Oluşur, Suni Yağmur Oluşturmadaki Kimyasal Reaksiyonlar Nelerdir?
- Ham Petrolün Ayrıştırılma Yolları ve İncelenmesi, Ham Petrol Nedir?
- Asit Yağmuru Nedir, Asit Yağmurlarının Toprak Kimyasına Olan Etkisi Nedir?
