Çelik Nedir?
%2’den daha az oranda karbon içeren çelik, demir karbon alaşımıdır. Başlangıçta yumuşak demirin semantasyonu yoluyla, küçük miktarlar halinde kullanılırdı. İlk kez nerede ve ne zaman kullanıldığı hakkında kesin bir bilgi yoktur.
M.Ö. birinci bin yılında Anadolu’da kılıçların bulunması, Hindistan’da cerrah aletlerine bakarak, bu dönemde kullanıldığı verilere bakarak söylemek mümkündür. Çelik sanayi üzerinde ilk yöntemler, 18. yüzyılda ve 21. yüzyılda ortaya konmuştur. 1970’te Benjamin Huntsman’ın potadan eritme yöntemini bulması, 1955 yılında Henry Bessemerin ve Sydney Thomas’ın değiştirgeçte arıtma sistemini bulmaları, Pierre Martin ve William Siemens 1856-1864 yılında tabanda hazırlama yöntemini kullanmaları, çelik üzerinde gelişimi gösterir.
Çeliğin hazırlanışı; yüksek fırından çıkan font (dökme demir) arıtılmasıyla hazırlanır. Dökme demirden atılmak istenilen elementler seçmeli yükseltmesine dayanır. Kükürt çok zararlı olduğu için ilk aşamada, dökme demir sülfürden arındırır ve sonrasında dökme demirin arıtılması iki evrede gerçekleşir. Dökme demirdeki karbon, magnezin ve fosfor yükseltmesi ve cüruftan dışarı atılamayan oksitin yüzdesini düşürür. Hurdadan veya çelik demir cevherinden: Vasıflı çelikler; alaşımlı, düşük alaşımlı ve alaşımsız olmaktadır. Kitlesel olarak üretilen çeliklerin, birkaç nokta da ayrıldığını söylemek mümkündür. Bunlar;
- Üretim Araçları
- Üretim Yöntemi
- Empüritlerle çözünmüş gaz miktarı ve alt limitlerde bulunan P, S miktarı.
Çelikler aşağıda belirtilen özelliklere göre sınıflandırılmaktadır
- Son üretim yöntemine göre
- Kullanım yerlerine göre
- Deoksidasyon ve üretim programlarına göre
- Üretim yerlerine göre
- Ürün şekline göre
- Alaşımlı çelik ve karbon bileşimlerine göre
Çeliklerin Özellikleri Nelerdir?
- Çeliklerin kaynak işlemi gerçekleştirebilir. Bunun nedeni kimyasal bileşimine uygun olmasıdır.
- Çelikler ısıl işlemlere duyarlıdır aynı zamanda ısıl işlemler sonucu çelik; elektriksel özellik, mekanik ve fiziksel özellik, yüksek sıcaklığa dayanım ve istenilen sertliğe ulaşması mümkündür.
- Çelikler belli bir ısıya ulaştığı takdirde, dövme, presleme, haddeleme yöntemleri ile istenilen şekle sokula bilmektedir.
- Hadeleme, presleme yöntemlerini iç yapı ve kimyasal bileşime uygun olan çelikler soğuk olarak da şekillendirilir.
- Emaye yapılma, plastik maddeler ile kaplama, boyanmaya ve metal ile kaplanmaya çeliklerin büyük bir bölümü elverişlidir.
