Romatizma tek başına bir hastalık değildir, geleneksel olarak romatizmalı hastalıkların tümüne verilen addır.
Eklem, doku, kemik, kas ve sinir köklerini etkileyen 100’den fazla romatizmalı hastalık bulunmaktadır.
Romatizmalı (veya romatizmal) hastalıklar arasında bulunan iltihaplı romatizma ilerleyen aşamalarda eklem ve organlarda ciddi hasara yol açabilir.
Romatizma belirtileri eklem, kas ve kemik ağrıları olarak genellenebilir ancak, romatizmanın vücudun hangi bölümünü etkilediğine ve iltihaplı romatizma olup olmadığına bağlı olarak belirtiler değişebilir ve bu belirtiler şiddetli ya da hafif olabilir.
Romatizma Nedir?
Ülkemizde romatizma akla iltihaplı romatizma yani romatoid artrit gelmektedir.
Ancak modern tıpta bu geleneksel kabul yerini “romatizmalı hastalıklar” başlığına bırakmıştır. Bu değişimle birlikte spondilit (omur veya omurga iltihabı), gut, lupus ve diğer bazı hastalıklar da romatizmalı hastalıklar kategorisine dahil olmuştur.
Yani romatizmayı farklı hastalıklara bağlı olarak eklem, kas, kemik ve yumuşak dokularda görülen ağrılar olarak tanımlayabiliriz.
Romatizmanın iltihaplı ve iltihapsız (mekanik) olmak üzere 2 temel çeşidi vardır. İltihaplı romatizma vücutta meydana gelen kimyasal uyarılar nedeniyle, iltihapsız (mekanik) romatizma ise eklemlerin aşırı kullanımı nedeniyle ortaya çıkar.
Romatizmalı hastalıkların nedeni net olarak bilinmemektedir. Ancak genetik özellikler, sigara ve alkol tüketimi, aynı eklemin uzun yıllar boyunca aşırı olarak kullanımı (bazı sporlar, bilgisayar kullanımı….), fazla kilolu olmak romatizma riskini arttıran faktörler arasında sayılabilir.
Romatizmalı hastalıklar her yaştan insanı etkileyebilir, bu nedenle yaşlılık hastalığı demek pek doğru olmaz.
Romatizma Belirtileri
Romatizması bulunan kişiler, romatizma belirtilerini çoğunlukla “eklem ve/veya kas ağrısı” olarak tanımlamaktadır.
İltihabın neden olduğu ağrılar hafif, aniden gelen, bir kaç saat süren ağrılardan, şiddetli, günlerce devam eden ve günlük hayatı etkileyen ağrılara kadar geniş bir yelpazede görülebilir.
Bu ağrılara, eklemlerin sertleşmesi, örneğin parmakların sabah kalktığınızda kitlenmesi gibi belirtiler eşlik edebilir.
Romatizma, ayaklarda bulunan en küçük eklemlerden büyük kalça eklemlerine kadar vücudun herhangi bir bölgesinde bulunan eklemleri etkileyebilmektedir.
Sık Görülen Romatizmalı Hastalıklar
100’den fazla romatizmalı hastalık bulunmaktadır. Aşağıdaki hastalıklar romatizmal hastalıklar arasında en sık görülenleridir.
Osteoartrit
Kemik ve kemiklere yakın eklemlerin iltihabı olan osteoartrit dünya yetişkin nüfusunun yaklaşık %5’ini etkileyen bir hastalıktır.
Kemiklerin eklem yüzeylerinde, serbest olarak bulunan kıkırdağı etkileyen ve zamanla aşınmasına yol açan osteoartritin ilerleyen dönemlerinde eklemleri hareket ettirmek zorlaşır, hareket kabiliyeti kısıtlanır ve ağrılar günlük hayatı etkileyecek kadar artabilir.
Osteoartrit, yaşlanmanın normal bir etkisi olarak kabul edilmektedir ancak, herhangi bir eklem aşırı kullanıldığında erken yaşlarda da oluşabilir.
Daha çok diz, bel, boyun ve parmaklarda görülmesine karşın vücudumuzda bulunan her eklem osteoartrit’ten etkilenebilir.
Osteoartrit Belirtileri: Eklemlerde ağrı, eklemlerde şişlik, eklemlerin dokunmaya karşı hassaslaşması, yürürken yaşanan ağrılar, nesneleri kavramakta zorlanma, giyinirken veya saçlarınızı düzeltirken zorlanma, otururken veya eğilirken zorlanma osteoartrit’in yaygın olarak görülen belirtileridir.
Eklem İltihabı (Romatoid Artrit)
Eklem iltihabı daha çok kadınları etkileyen romatizmalı hastalıktır.
Romatoid artrit’te bağışıklık sistemi dokulara karşı ataklar gerçekleştirerek eklem ağrısına, eklemlerin şişmesine ve sertleşmesine yol açabilir.
Romatoid artrit eklemlerde kalıcı hasara ve şekil bozukluklarına neden olabilir.
Eklem İltihabı (Romatoid Artrit) Belirtileri: Eklemlerde ağrı ve şişlik, simetrik olarak (her iki elde veya ayakta) görülen eklem ağrıları, diğer organlarda yaşanan sorunlar, eklem sertleşmesi, halsizlik, ateş ve eklemlerde görülen küçük yumrular (romatoid nodüller) eklem iltihabının belirtileri arasındadır.
Lupus (Sistemik Lupus Eritematoz)
Genellikle kadınları etkileyen lupus, romatoid artrit gibi bozulan bağışıklık sistemi nedeniyle görülen bir hastalıktır.
Genetik yatkınlık lupus nedenleri arasında gösterilmektedir ancak esas nedeni hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır.
Lupus Belirtileri: Güneş hassasiyeti, eklem ağrısı, kronik yorgunluk, kaşıntılar, saç dökülmesi, soğuk havalarda parmaklarda renk değişimi, anemi, göğüs ağrısı, nöbetler, eklem sertleşmesi lupus belirtileri arasındadır.
Ankilozan Spondilit (Ankylosing Spondylitis)
Ankilozan spondilit genellikle sırtın alt bölümünde görülen ve zaman geçtikçe artan ağrılarla kendini belli eder. Kuyruksokumunda bulunan eklemleri ilgilendiren romatizmal bir hastalıktır.
Ankilozan spondilit daha çok ergenlik ile 30 yaş arasındaki genç erkeklerde görülür.
Ankilozan Spondilit Belirtileri: Sırtın alt kısmında ve kalçada görülen ağrılar, bel bölgesinden sırta yayılan ağrılar, omuz ve boyun bölgesi arasında görülen ağrılar, ayağa kalkarken veya dinlenirken sırtta yaşanan ağrılar, boynun arka bölgesinde görülen ağrılar ankilozan spondilit belirtileri arasındadır.
–
Diğer Romatizmal Hastalıklar
Yukarıdaki hastalıklara ek olarak “romatizma” başlığı altında sayılabilecek bazı diğer hastalıklar şu şekildedir;
- Gut hastalığı
- Avasküler nekroz (Osteonekroza)
- Behçet hastalığı
- Bursit ve diğer yumuşak doku hastalıkları
- Karpal tünel sendromu
- Crohn hastalığı
- Dejeneratif eklem hastalığı
- Dermatomiyozit
- Ehlers-Danlos sendromu
- Eozinofili miyalji sendromu
- Felty sendromu
- Fibromiyalji
- Fibromyositis
- Enfeksiyöz artrit
- İnflamatuar bağırsak hastalığı
- Çocuklarda görülen dermatomiyozit
- İdiopatik artrit
- Lyme hastalığı
- Marfan sendromu
- Osteogenesis imperfekta
- Osteonekroz
- Osteoporoz
- Paget hastalığı
- Poliartirit
- Polimiyozit
- Psoriatik Artrit
- Raynaud
- Reiter (Reaktif Artrit)
- Huzursuz bacak sendromu
- Sarkoidoz
- Sjögren Sendromu
- Vaskülit
Romatizma Tedavisinde Kullanılan Yöntemler
Romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan yöntemler hastalığın şiddetine ve vücudun hangi bölgesinde görüldüğüne göre değişebilmektedir.
Ancak romatizmadan etkilenen eklemlerin dinlendirilmesi, düzenli egzersiz, uygun bir beslenme programı, iltihabı azaltan ilaç kullanımı ve eklemlerin doğru kullanılması romatizmal hastalıklar için ortak tedavi yöntemleri olarak kabul edilebilir.
Romatizmal hastalığı bulunanlar dinlenme ve fiziksel aktivite arasındaki dengeyi iyi kurmalıdır. Ağrı ve halsizlik hissedildiğinde dinlenme, iyi hissedildiğinde egzersiz hastalığın belirtilerini hafifletecektir.
Romatizmalı hastalığı bulunanlar alkol tüketmemeli, kilo kontrolü yapmalı, sebze, meyve ve tam tahıllı gıdalar bakımından zengin bir beslenme programı uygulamalıdır. Örneğin gut hastalarına çok fazla hayvansal protein tüketmeleri önerilmez.
Sizin için en uygun besinlerin neler olduğu ile ilgili bilgileri doktorunuzdan ve bir beslenme uzmanından alabilirsiniz.
–
