Tilavet Secdesi: Kur’ân-ı Kerim’de ondört yerde, secde ayeti vardır. Kur’ân’da ondört yerde geçen secde ayetlerinin okunması veya işitilmesi halinde yapılan secdeye tilavet secdesi denir. Bunlardan birini okuyanın veya işitenin, manasını anlamasa da, bir secde yapması vacipdir. Secde ayetlerini yazan, heceleyen secde yapmaz.
Hanefîlere göre vacip, Şafiî ve Hanbelîlere göre sünnet-imüekkededir. Bir mecliste, aynı secde ayeti birden fazla okunursa bir secde yapmak yeterlidir. Namaz dışında secde âyetini okuyan veya secde ayetini işiten kişi, tilavet secdesine niyet ederek tekbir alır ve secdeye gider.
Tilavet secdesinin yapılışı: Namaz dışında secde ayetini okuyan veya secde ayetini işiten kişi, tilavet secdesine niyet ederek abdestli olarak, kıbleye karşı ayakta durup, elleri kulaklara kaldırmadan “Allahü ekber” diyereksecdeye gider. Üç defa “sübhâne rabbiye’l-a’lâ” dedikten sonra tekbir alarak secdeden kalkar ve “semi’nâ ve ata’nâ gufrâneke rabbenâ ve ileyke’l-masîr” der. (Bakara, 2/286)
Niyet şarttır. Niyetsiz sahih olmaz. Secde âyetini işiten cünüp veya abdestsiz kimse, temizlendikten sonra tilavet secdesi yapar. Bir oturumda, bir secde âyetini birkaç defa okuyan ve işiten, hepsi için bir secde eder. Bir oturumda ne kadar secde âyeti okunmuşsa, o kadar tilavet secdesi gerekir. Mesela üç secde âyeti okunursa, üç secde gerekir.
Namazda tilavet secdesi: Namazda okunan secde ayetini namazda olmayan bir kimse işitirse tilavet secdesi yapar. Namazda olan kimse, namaz dışından bir kimsenin okuduğu secde ayetini işitirse, namazını tamamladıktan sonra secde yapar. Namaz kılan kişi okuyunca, hemen ayrıca rüku veya bir secde yapıp ayağa kalkar. Okumasına devam eder. Secde âyetini okuduktan iki üç âyet sonra namazın rükuuna eğilirse ve tilavet secdesine niyet ederse, namazın rüku veya secdeleri, tilavet secdesi yerine geçer.
Kur’ân’daki secde ayetleri:
1- A’râf sûresinin 206,
2- Ra’d sûresinin 15,
3- Nahl sûresinin 49,
4- İsrâ sûresinin 107,
5- Meryem sûresinin 58,
6- Hac sûresinin 18,
7- Furkân sûresinin 60,
8- Neml sûresinin 25,
9- Secde sûresinin 15,
10- Sâd sûresinin 24,
11- Fussilet sûresinin 37,
12- Necm sûresinin 62,
13- İnşikak sûresinin 21,
14- Alâk sûresinin 19. âyetleri secde ayetleridir.
Bu âyetlerden sadece Sâd sûresinin 24. âyetinde “rükû”, diğerlerinde “secde” kelimesi geçmektedir. Hac sûresinin 77. âyetinde de “rükû edin ve secde edin” denilmektedir. Hanefîler, bu âyeti secde âyeti saymamışlardır. İmam Şâfiî ve İmam Ahmed bu âyeti secde âyeti saymış buna mukabil Sâd sûresinin 24. âyetini secde âyeti saymamışlardır. Hac sûresinin 77. âyeti haric diğerlerinde secde âyetleri işaretlenmiştir.
A’râf, Ra’d, Nahl, İsrâ, Meryem, Hac ve Sâd sûrelerindeki âyetler okununca secde etmenin “farz”; Furkân, Secde ve Fussilet sûrelerindeki secde âyeti okununca secde etmenin “vacib”; Neml, Necm, İnşikâk ve Alâk sûrelerindeki secde âyeti okununca secde etmenin “sünnet” olduğu da söylenmiştir. (diyanet)
