Kahramanmaraş, Akdeniz Bölgesi’nde yeralan, dondurma, biber ve tarhanasıyla ünlü bir ildir.

Maraş kurtuluş savaşının başladığı yer, Türk milletinin dirilerek ayağa kalktığı, silkinip kendine geldiği, işgal ordularına karşı başkaldırıldığı öncü bir şehirdir. Kurtuluş Savaşı sırasında Fransız işgalcilere karşı verdiği yerel mücadeleden dolayı TBMM tarafından istiklal madalyası verilen tek ildir. Yine bu kararla Maraş olan eski adı, Kahramanmaraş olarak değiştirilmiştir. Ünlü Osmanlı seyyahı Evliya Çelebi, Seyahatnamesinde Maraş halkı için, kelimatları lisan-ı Türkidir ve ekseriya halkı Türkmendir der. Maraş ve çevresi başta Oğuzların Avşar, Bayat ve Beydili boyları çoğunlukta olmakla birlikte hemen hemen 24 Oğuz boyunun tamamı mevcuttur. İlin %84’ten fazlasını Türk’ler, %13’ünü Kürt’ler ve %3’ünü Kafkas kökenliler oluşturur.

İlçeleri Merkez, Afşin, Andırın, Çağlayancerit, Ekinözü, Elbistan, Göksun, Nurhak, Pazarcık ve Türkoğlu’dur.

Kahramanmaraş, 400 Bin’i aşan Merkez Nüfusuyla Türkiye’nin 16.Büyük kentidir. Aynı zamanda Kahramanmaraş, Türkiye’de Toplam Nüfusu 1 Milyonun üzerinde olan 19 İl’den biridir. Günümüzde Kahramanmaraş, Büyükşehir Belediyesi olmayı bekleyen illerdendir.

Tarihçe
Tekir Vadisi, Döngel Köyündeki mağaralarda yapılan araştırmalarda ele geçen buluntular yörede insan yerleşiminin Üst Paleolitik Çağda başladığını; Neolitik, Kalkolitik ve Eski Tunç Çağlarında da sürdüğünü göstermektedir. Şehri Hititler kurmuşlardır. Daha sonra Asurlular, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Selçuklular, Memluklular, Dulkadiroğulları ve Osmanlılar şehre hakim olmuşlardır. Dünyanın sayılı madalyalı şehirlerinden biri olan Maraş’a Kurtuluş Savaşı sırasında halkın   gösterdiği direnişten dolayı 7 Şubat 1973’den itibaren TBMM tarafından Kahramanlık unvanı verilerek adı Kahramanmaraş olarak değiştirildi.

11. yüzyılın sonlarında Anadolu’ya kesin olarak yerleşen Türklerin egemenliğinde kaldı. 1243’te Moğol İşgaline uğrayan Maraş,II.Anadolu Beylikleri devrinde Dulkadiroğulları’nın oldu.1516’da Osmanlı egemenliğine geçen Maraş, 1516-1919 yılları arasında Osmanlı egemenliğinde kaldı.Mütareke Döneminde önce İngilizler, sonra Fransızlar tarafından işgal edildi.

Kurtuluş Savaşı dönemi: Kahramanmaraşın kurtuluş savaşındaki yeri Kurtuluş Savaşı, özellikle Türk-Fransız Cephesi ve Maraş Savunması makalelerinde anlatılmaktadır.

Cumhuriyet dönemi: Maraş Olayları Alevi-Sünni çatışması olarak tarihe geçmişti. Olaylar 12 Eylül öncesi yaşanan sol-sağ çatışmalarından etkilenmiştir. Resmi verilere göre 114-115 kişi ortada hiçbir sebep yokken öldürülmüştür. Bu sayı her iki tarafın toplam kaybıdır. Olaylarla ilgili mübalağalı rakamlar telaffuz edilmiştir. Bunu 5000’e kadar çıkartanlar olmuştur ama bu aslında doğru değildir. Bu olaylar tüm Türk halkına bir ders olmuştur. Kardeş kavgası acı bilançolar bırakmıştır.

İdari Yapı: 2010 TUIK verilerine göre ilimizde merkez ilceyle beraber 10 ilce, 52 belde ve 476 köy vardir.

Coğrafya
Kahramanmaraş Coğrafik olarak  3/4 ü dağlarla kaplı, Büyük Çoğunluğu Akdeniz  bitki örtüsüne sahiptir. Akdeniz İkliminin yanı sıra Güneydoğu  Anadolu iklimi(Pazarcık İlçesi) Doğu Anadolu Karasal İklimi(Elbistan ve Afşin İlçesi) Akdeniz Yayla İklimi(Andırın ve Göksun İlçesi) görülmekte bu kadar farklı iklimlerin bir arada olması bitki çeşitliliğini   de beraberinde getirmektedir. Tabi ve bozulmamış bir coğrafya sahip olan Kahramanmaraş’ın  Karadeniz Bölgesini aratmayacak güzellikte birçok yaylası mevcuttur.

İlimiz 14.346 km²’lik yüzölçümü ile Türkiye’nin 11. büyük vilâyeti durumundadır. 37-38 kuzey paralelleri ile 36-37 doğu meridyenleri arasında yer alır. Merkez ilçe deniz seviyesinden 568 m. Yükseklikte olup, ilin kuzey kesimleri oldukça dağlıktır. Yeryüzü şekilleri genellikle Güneydoğu Torosların uzantıları olan dağlarla bunlar arasında kalan çöküntü alanlarından oluşmaktadır. Arazi yüksekliği 350 metreden 3000 metreye kadar çıkan ilimizde geniş ovalar vardır. Bunlar; Gâvur, Maraş, Göksun, Aşağı Göksun, Afşin, Elbistan, Andırın, Mizmilli, Narlı ve İnekli Ovalarıdır.

İlimizin belli başlı dağları ise; Nurhak, Binboğa, Engizek, Uludaz ve Ahırdağıdır. Ceyhan nehri ile Aksu, Bertiz, Erkenez, Göksu, Göksun, Hurman, Körsulu, Sarsap ve Söğütlü çayları ilimizin başlıca akarsularıdır. Ayrıca Kahramanmaraş Türkiye’nin en çok baraja sahip illerinden bir tanesidir.Şu anda 7 baraj bulunmakla birlikte 3 tanesinin inşaatı sürmektedir.Kahramanmaraş bu baraj ve termik santraliyle ülkemizin enerji ihtiyacının %12,5 ini tek başına sağlamaktadır.

Kahramanmaraş Dağları:
Ahir Dağı (2301 m.) Engizek Dağı (2814 m.) Hezanlı Dağı (2283 m.) Nurhak Dağı (3081 m.) Amanos Dağı (2256 m.) Berit Dağı (3027 m.) Dibek Dağı (2230 m.) Binboğa Dağı (2957 m.) Balk Dağı (1569 m.) Armut Dağı (2410 m.) Kızıl Dağı (1770 m.) Koyunoluk Dağı (2402 m.) Öksüz Dağı (1868 m.) Koç Dağı (2562 m.) Gani Dağı (1239 m.) Salavan Dağı (2378 m.) Kaman Dağı (2352 m.)

Kahramanmaraş Akarsuları:
Kahramanmaraş ve çevresinin çok yeri şarıl şarıl akan kaynak sularıyla dopdoludur. Su kaynaklarının bolluğu bakımından Türkiye’de birinci sırada, dünyada üçüncü sırada yer alan bir ilimizdir. İlin her ilçesinde her yerleşim bölgesinde bol miktarda su kaynakları mevcuttur. Türkiye’nin en önemli akarsularından biri olan Ceyhan Nehri’nin kaynağıda il sınırları içerisindedir. Akarsuların bolluğu bakımından, Türkiye’nin sayılı barajlarından olan Sır Barajı, Menzelet Barajı, Kılavuzlu Barajı, Ayvalı Barajı, Kartalkaya Barajı il sınırları içerisindedir. Akarsuyun bu kadar bol olmasından dolayı Kahramanmaraş’a “Barajlar Şehri” demek daha yerinde olur.

Akarsularımızı inceleyelim…
Ceyhan Nehri: Elbistan ilçesinin Pınarbaşı Kaynarcalar mevkiinden doğar berrak olarak kaynaklanan ırmak, Elbistan, Afşin ve Göksun Ovalarını sulayan Göksun, Hurman ve Söğütlü kolları ile de birleşerek çoğalır. Elbistan yakınlarında güneye doğru akar. Ahirdağı’nın kuzeyinde Menzelet Barajı’na sularını bırakır. Menzelet Barajını besleyen en büyük akarsudur. Adana topraklarında yoluna devam ederek Akdeniz’e dökülür. Toplam uzunluğu 460 km. olup, Kahramanmaraş toprakları içerisindeki uzunluğu 230 km.dir.

Aksu Nehri: Kahramanmaraş’ın kuzeydoğusundaki Engizek Dağı eteklerinde ve Küçükcerit Köyü’nün doğusundaki kaya dibinden doğar. Doğduğu yerdeki suları çok berrak ve soğuktur. Kahramanmaraş topraklarındaki uzunluğu 115 km.dir. Büyükcerit yakınındaki kolları ile birleşerek çoğalır. Dar ve derin vadilerden geçerken yer yer küçük gölcükler oluşturur. Pazarcık önlerinde suyunu Kartalkaya Baraj göl sahasına bırakır. Suyunun bir kısmı Kartalkaya Barajı’ndan içme suyu olarak Gaziantep şehrine gider, bir kısmıda Pazarcık ve Narlı Ovalarını baştan başa sular. Kahramanmaraş Ovası’nıda suladıktan sonra yatağında iyice genişler. Kahramanmaraş altında tekrar batıya dönerek ilerler. Sularını Sır Barajı’na bırakır. Sır Barajı’nı Ceyhan Nehri’nden sonra besleyen en büyük akarsudur.

Tekir Suyu (Yeşilgöz): Kahramanmaraş’ın 55 km kuzeyindeki Tekir Köyü’nün yakınından çıkar. Kahramanmaraş – Kayseri karayolunun 55 km sindedir. Yol ile su kaynağı arasındaki uzaklık 1 km.dir. Menzelet Barajı’na kadar uzunluğu 27 km.dir. Doğduğu yer masmavi ve berrak bir göl niteliğindedir. Tekir Suyu’nun gözünün maviliği dillere destandır. Gözden doğup güneye yönelen akarsu, Hacıveliler obası Önünde Tekir’in bir başka gözsuyu olan Değirmenönü suyu ile birleşerek çoğalır. Kıvrım kıvrım akarak Tekir Köyü önlerinden geçerken Arkıtça deresini de kendine katarak Kısık Obası önlerinde dağ altına batar. Biraz ileride çağlayanlar halinde Döngel Mağaralarının içinden tekrar çıkar. Kaynağından buraya kadar alabalık yetişir. Döngel Köyü önlerinden çağlayanlar halinde akar, ileriye doğru gider. Menzelet Baraj gölüne dökülür.

Fırnız Suyu: Kahramanmaraş’ın 53 km. kuzeybatısındaki Fırnız Köyü yakınındaki dağın dibinden doğar. Kumarlı Köyü yakınındaki “Kayaaltı” denilen yerden doğan “Çukurhisar Suyu” ile de burada birleşerek doğuya doğru ilerler. Sularını Menzelet Göl sahasına bırakır.

Körsulu Çayı: Andırın ilçesinin kuzeyindeki Geben Kasabası’ndan doğar. Güneye doğru akar. Geben ovasını suladıktan sonra Sisne Köyü yakınından güneye doğru akar. Yeniyapan Köyü önlerinde Menzelet Barajı’na dökülür.

Göksun Çayı: Göksun’un kuzeyindeki Mehmet Bey Köyü yakınından kaynaklanır. Adatepe ve Peskefli köylerinden geçerek doğuya doğru akar. Elbistan’ın güneybatısında Ceyhan Nehri’ne karışır.

Hurman Suyu: Afşin’in Karakuz Akdere mevkiinden doğar. Tanır Kasabası’ndan ve Güvercinlik’ten geçtikten sonra Afşin’in güney kısmında Ceyhan nehrine kavuşur.

Nergele Çayı: Ekinözü ilçesinin Aşağı İçme Topalyusuflar mevkiinden çıkar. Topalyusuflar ve Aşağı içme altından geçerek Ceyhan Nehri’ne kavuşur.

Ağabeyli Çayı: Bertiz-Ağabeyli mevkiinden doğar. Ağabeyli ve Himmetli yakınlarından geçerek batıya doğru akar. Ahırdağı’nın kuzeyinde Menzelet Baraj gölüne dökülür.

Zeytin Deresi: Elbistan’ın güneyindeki Berit Dağı eteklerinden doğar. Süleymanlı vadisinden geçerek güneye doğru akar. Şadalak civarında Menzelet Baraj gölüne dökülür.

Söğütlü Çayı: Elbistan’ın Topkıran Köyü yakınından kaynaklanır. Karahasanuşağı, Kantarma ve Demircilik yakınlarından geçerek, Ambarcık’a gelir. Oradan da ilerleyerek Ceyhan Nehri’ne kavuşur.

Organ Çayı: Türkoğlu’nun Doluca Köyü civarından kaynaklanır. Doğuya doğru ilerleyerek akar. Önsenhopuru’ndan geçerek Deliçay’la birleşir.

Deliçay: Türkoğlu Dönüklü Köyü civarından çıkar. Dönüklü ve Dadağlı bahçelerini sulayarak doğuya doğru ilerler. Altınova yanlarındaki ovayı suladıktan sonra Aksu Irmağı’na dökülür.

Kısık Deresi: Beşenli Köyü mevkiinden kaynaklanır. Pazarcık Sakarya Köyü yakınlarından geçerek Aksu Irmağı’na kavuşur.

Erkenez Suyu: Pazarcık Küçüknacar köyü mevkiinden doğar. Maraşaltı Ovası’nı suladıktan sonra Aksu Irmağı’na kavuşur.

Ovaları
Kahramanmaraş Ovası: İlin en verimli ve en önemli ovalarının başında gelir. Kahramanmaraş ilinin ve Ahırdağı’nın güney eteklerinde uzanır. Kuzeyde Ahır Dağı, güneyde Çimendağı arasında uzanan geniş bir düzlüktür. Tamamen Akdeniz iklimi hakim olduğundan her mahsül yetişir. Kuzeyden çıkan Aksu Irmağı ile ova baştan başa sulanır. Pazarcık – Kartalkaya Barajı Sulama Projesi çerçevesinde yaptırılan sulama kanalları ile hertaraf sulanmak suretiyle Kahramanmaraş’ın ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmesinde önemli katkı sağlar.

Narlı Ovası: Kahramanmaraş’ın doğusunda ve Pazarcık ilçesinin güneyinde yeralmaktadır. Narlı ovası Kartalkaya Barajı suyundan sulanmaktadır. Ayrıca içme ve kullanma amacıyla açılmış olan birçok kuyu bulunmaktadır. Narlı Ovası’nda tamamen sulu tarım yapılmaktadır. Akdeniz ılıman iklimi sayesinde de başta şekerpancarı, pamuk, buğday, mısır, soya fasulyesi olmak üzere her türlü bitki yetiştirilmektedir. Kahramanmaraş ekonomisine büyük katkı sağlanır.

Göksun Ovası: Kahramanmaraş ilinin kuzeybatı tarafında Göksun çevresinde yer alır. İlin en önemli ovalarından biridir. Ceyhan Nehri’nin büyük kolu olan Göksun Çayı ile sulanır. Ovanın orta kısımlarına DSİ tarafından sulama kanalları ve sulama pompaları yaptırılmıştır. Bu sayede buranın çok yerinde sulu tarım yapılır.

Elbistan Ovası: Kahramanmaraş ilinin en verimli, sulu ve önemli ovalarından biridir. Bu ova, Kuzeydoğudaki dağlardan inen derelerle beslenen Söğütlü Çayı, Hurman Çayı ve Ceyhan Nehri ile sulanır. Ayrıca ovaya güney taraftaki dağ yamaçlarından inen dere ve kar sularıda hayat verir.

Ekonomi
Kahramanmaraş’ın ekonomik yapısı, Cumhuriyet’ten 1980’li yıllara kadar genellikle tarım, hayvancılık ve küçük el sanatlarına dayalı olarak gelişmiştir.Bu süreçte şehrin ekonomisi gerek insanların içe dönük üretim ve ticaret stratejisi, gerekse de şehrin devletin ekonomi ve alt yapı konularındaki hizmetlerinden yeteri kadar pay alamamasından dolayı önemli ölçüde büyüme sağlanamamıştır.

Türkiye’de piyasa ekonomisi kural ve ilkelerinin benimsenmeye başlanmasıyla, 1980’li yılların başından itibaren Kahramanmaraş, bu çerçevede izlenen ekonomik politikalara hızla uyum göstermiştir. Ekonomik olarak yeni bir döneme, sanayileşme ve çağdaş ticaret sürecine girilmiştir. Böylece yıllarca gerçekleştirilemeyen ekonomik büyüme için gerek sermaye, gerekse girişimcilik konusunda alt yapı oluşturulmaya başlanmıştır. Devletin, üretime ve ihracata yönelik geliştirdiği teşviksel politikalara hızlı cevap veren ve bu çerçevede teşviklerini doğru kullanarak bu fırsatı iyi değerlendiren Kahramanmaraş’lı girişimciler şehrin bugün sahip olduğu dinamik ekonomik yapıyı kurmuştur.Pazarcık Ovası tarımsal alanda adeta Kahramanmaras’a can vermektedir.

Kalkınma ve Sanayileşme Süreci
Türkiye’de 1960 sonrası sekiz kalkınma planı hazırlanmıştır. İlgili dönemde ekonomik ve toplumsal yapının yeni yasal düzenlemelerle kararlı bir gelişme sürecine gireceği, sorunların bu yöntemle çözümleneceği düşüncesi yaygınlaşmıştır. Siyasal ve ekonomik bunalım yıllarından sonra, hak ve özgürlükleri genişletme ve kararlı bir ekonomik gelişme, demokratik bir anayasal düzenleme ile ekonominin planlanmasını gerektirmiştir.

Özel sektör yatırımları
Kahramanmaraş’ta gerçek anlamda özel sektör yatırımları 1984 yılında başlamıştır. Sanayileşme, genel itibariyle tekstil sektörü alanında gerçekleşmiştir. Bununla birlikte, geçmişten gelen küçük el sanatlarından bakırcılık ve alüminyumculuğun uzantısı olarak çelik mutfak eşyaları sektörü de aynı sanayileşme eğiliminden payını oldukça önemli ölçüde almıştır.

Sektör büyüklüğü açısından, tekstil sanayinden sonra ikinci sırada Çelik Eşya Sanayi yer almaktadır. Kentin en önemli sektörlerinden biri olan Toz ve Pul Bibercilikte sanayileşmeye paralel olarak gelişme eğilimindedir. Kahramanmaraş’ın ülkemizde ün kazanmasına yola açan dondurma sektörü en hızlı gelişen sektörler arasındadır. Kahramanmaraş dondurması sanayileşmeden büyük ölçüde etkilenmiş, ülkemiz sınırlarını aşmış ve öncelikle yakın ülkeler ve ABD, daha sonrada tüm dünya ülkelerine yayılma sürecine girmiştir.

Sanayileşme sürecinde oldukça yüksek bir hıza ulaşılmıştır. Bu dönemde birçok yatırım hayata geçirilmiştir. Tekstil sektörü lider durumunda olmak üzere Konfeksiyon, Çelik Mutfak Eşyası, Pamuk İşleme (çırçır), İnşaat, Bankacılık, gıda, Yem, Ambalaj, Kağıt ve Makine İmalatı, Isıtma ve Soğutma sistemleri sektörleri iktisadî profilin ana hatlarını oluşturmuştur. Nakliye, Kuyumculuk, Bakır ve Alümiyum Doğramacılık, Plastik Doğramacılık, Kereste ve Yapı Malzemeleri Sanayi gibi diğer sektörler de kent ekonomisinin dinamiklerini oluşturmaktadır.

Kahramanmaraş ekonomisinin en gelişmiş sektörü olan tekstilde, özellikle teknoloji ve kalitede ulaşılan nokta Türkiye standartlarının üstüne çıkmıştır. Dünya tekstil pazarlarında teknolojik olarak ve kalite bakımından rahatça rekabet edebilecek yetenek kazanmıştır. Böylece uluslararası bir hammadde merkezi haline gelmiştir. Kentin olduğu gibi ülkenin de iktisadî büyümesinde tartışılmaz bir statüye sahip olan Tekstil Sanayi yüksek döviz girdisi sağlamaktadır.

Bu bölümde Kahramanmaraş’ta özel ve kamu kesimi tarafından kalkınma planları çerçevesinde gerçekleştirilen kalkınma çabaları konusunda bilgiler verilmiştir. Öncelikle, özellikle 1980’li yıllarda gerçekleştirilen özel kesim yatırımları kentin ekonomi büyüklüğünden önemli bir pay almaktadır. Bu bakımdan öncelik sırası özel sektöre verilmiştir.

Ayrıca Kahramanmaraş, ayakkabı sektöründe Türkiye’de 1. sıradadır. Öyle ki, Harry Potter, Yüzüklerin Efendisi, Truva gibi büyük filmler ayakkabısını Kahramanmaraş’lı ustalara yaptırmışlardır.

Nufus
2010 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre İl nüfusu 1.044.000’dir. Kahramanmaraş kent merkezi nüfusu 412.000 dir. Nüfusun % 58’i il ve ilçe merkezlerinde, % 42’si ise belde ve köylerde yaşamaktadır. İl genelinde km²’ye düşen kişi sayısı 72’dir.

Ulaşım
Kahramanmaraş Akdeniz Bölgesinin doğusunda bulunmakta ve hem kara hem de demir yolu ulaşımında güneyden ve Akdeniz’den gelen yolları doğuya ve kuzeye bağlayan önemli bir noktadır.

Birçok ilden otobüs seferlerinin bulunduğu otobüs terminali kent merkezindedir.Yeni otobüs terminali kent merkezine 4 Km uzaklıktadır.

Kahramanmaraş tren istasyonu ile demiryolu ulaşımı sağlanmaktadır.

Türk Hava Yolları İstanbul-Kahramanmaraş arasında haftanın her günü direk sefer düzenlemektedir. Ayrıca Anadolu Jet ile Ankara-Kahramanmaraş arasında havayolu ulaşımı sağlanmaktadır.

Eğitim
2010–2011 eğitim öğretim yılında toplam 251.338 öğrenciye 10.425 kadrolu, 929 sözleşmeli olmak üzere toplam 11.354 öğretmen tarafından eğitim verilmektedir. Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı Okul Öncesinde 25, İlköğretimde 38, Lisede 36’dir.

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesinde; 2010-2011 eğitim öğretim yılında fakülte ve yüksekokul öğrenci sayısı 22 bindir.

Sağlık
Kahramanmaraş’ta toplam 19 hastanenin yatak kapasitesi 1.920 olup, yatak başına düşen kişi sayısı 540’tır. 2010 Aralık ayı itibariyle İlde yeşil kartlı kişi sayısı 259.633’tür.

Kahramanmaraş barajları
Sır Barajı: Kahramanmaraş İlinin 33 km batısında Ceyhan Nehri üzerinde inşa edilen Sır Barajı, yılda 725 GWh (Giciwatt) enerji üretmektedir. Yıllık ortalama enerji üretimi 725 milyon Kilowattsaattır. Sır Barajı ve HES tesisleri Çukurova Elektrik A.Ş. tarafından 1991 yılından itibaren işletilmektedir.

Menzelet Barajı: Kahramanmaraş İlinin 26 km kuzey batısında Ceyhan Nehri ile Güredil Çayının birleştiği yerin 2,5 km mansabında inşa edilen Menzelet Barajı yılda 515 GWh (Giciwatt) enerji üretim kapasitesine sahiptir. Toplam göl hacmi 2.088 hm3, kurulu güç 124 MW. olan baraj faaliyettedir. Yıllık ortalama enerji üretimi 575 Milyon kilowattsaat.

Kartalkaya Barajı: Kahramanmaraş İli Pazarcık İlçesinin 5 km kuzeybatısında Aksu çayı üzerinde inşa edilen ve 1971 yılında işletmeye açılan Kartalkaya Barajı ile Narlı ve Kahramanmaraş Ovalarında toplam 22.810 hektar alan sulanmaktadır. Ayrıca Gaziantep İlinin içme, kullanma ve endüstri suyu için yılda 47 hm³ su verilmektedir.

Ayvalı Barajı: İl Merkezinin 23 km kuzeydoğusunda, Erkenez çayı üzerinde inşa edilmekte olan Ayvalı barajı ile, Kahramanmaraş’a içme, kullanma ve endüstri suyu olarak yılda 52 hm³ su verilecek, brüt 1.680 ha. arazinin sulanması sağlanacak ve taşkın zararları önlenecektir. Toplam göl hacmi 80 hm3 olan baraj tamamlandığında İl Merkezinin 2025 yılına kadar içme suyu karşılanacaktır. Ayvalı Barajı 02 Aralık 1992 tarihinde ihale edilmiş ve 14.01.1993 tarihinde işe başlanmıştır.

Klavuzlu Barajı: Kahramanmaraş İlinin 18 km kuzeybatısında Ceyhan nehri üzerinde inşa edilmektedir. Tamamlandığında Hatay İl Merkezine kadar uzanan 96.963 ha. tarım arazisinin sulanması ve 54 MW kurulu gücü ile yıllık 100 Milyon kwh enerji üretimi amaçlanmaktadır. Sulamanın 27.818 hektarı İlimiz sınırları içerisindedir. 12.08.1993 tarihinde ihale edilmiş olup, 05.01.1994 tarihinde yer teslimi yapılmıştır.

Adatepe Barajı: Kahramanmaraş İli Göksun İlçesinin 20 km. kuzeydoğusunda Göksun Çayı üzerinde inşaa edilmektedir. Barajın 04.11.1994 tarihinde ihalesi yapılarak işe başlanmıştır. Baraj ve sulama tesisleri tamamlandığında Afşin-Elbistan Ovalarında 44.030 ha. arazi sulanacaktır.

Kişiler
    III. Leo (Isaurian) : Bizans İmparatoru
Sadeddin Taftazani : Din Bilgini (vefatı: 1390 Maraş)
Saçaklızade Mehmet Efendi : Din Bilgini
Sünbülzade Vehbî : Şair
Karacaoğlan : Halk Ozanı
Mükrimin Halil Yinanç : Akademisyen – Tarihçi
Necip Fazıl Kısakürek : Şair – Yazar
Mehmet Akif İnan : Şair – Yazar
Erdem Bayazıt : Şair – Yazar
Cahit Zarifoğlu : Şair – Yazar
Nuri Pakdil : Şair – Yazar
Nazif Gürdoğan : Yazar – Akademisyen
Alaaddin Özdenören : Şair – Yazar
Rasim Özdenören : Şair – Yazar
Bejan Matur : Şair – Yazar
Aşık Mahzuni Şerif : Halk Ozanı
Kıraç, Ali Tufan : Müzisyen
Şeref Eroğlu : Güreşçi