Betimleyici Anlatım Nedir, Betimleyici Anlatım Özellikleri Nedir?

Şimdi ki yazımızda değineceğimiz konulardan biri olan betimleme, varlıkların belirgin özelliklerini tanıtıp göz önünde canlandırmak olan betimleyici anlatım hakkında bilgi vereceğiz. Peki betimleyici anlatım nedir, betimleyici anlatım özellikleri hakkında sizlere en ayrıntılı bilgileri vermek adına sizlere bu yazıyı hazırladık.

Betimleyici Anlatım Nedir?

Betimleme, sözcüklerle resim çizme işidir. Görme, dokunma, işitme, tatma ve koklama duyularımız aracılığıyla varlıkların niteliklerini, bu varlıkların duyularımız üzerinde uyandırdıkları izlenimleri belirtmektir. Betimleme, varlıkların belirgin özelliklerini tanıtıp göz önünde canlandırmaktır. Betimleyici anlatımda okuyucunun çeşitli duyularına seslenilerek anlatılan varlıkla ilgili izlenim kazanılması amaçlanır. Betimlemede asıl olan görselliktir. Bu nedenle gözle algılanan renk ve biçim ayrıntılarına büyük yer verilir. Betimlemelerde yazar, nesnel olabileceği gibi gözlemlerine duygularını, yorumlarını katabilir; düşsel öğelerden de yararlanabilir.

Betimleyici Anlatım Özellikleri Nedir?

Olay ya da kurgu içerisindeki herhangi bir dekorun, sahnenin, objenin niteliklerini okura aktarmak gereklidir.
Beş duyunun beşinden de yararlanabilir. Örnek: Az evvel yatağından irkilen bu yaşlı ve yalnız adamın kokusu, adeta uzun zamandır tamir görmemiş eski bir kanalizasyonu andırıyordu. İşe başlamadan önce çürümüş, bir o kadar da tadı iğrençleşmiş ekmeğininden dilimler ısırıyordu.
Bir paragraf içerisinde betimleme yapılıyorsa paragrafta olay akışına yer verilmez.
Betimleyici anlatımda neden – sonuç ilişkisine yer verilme gereği duyulmaz.
Cümle türlerinin düz veya devrik olmasının herhangi bir önemi bulunmaz.
Betimlenen öğeler gerçeklik kaygısı taşımaz. Yazar, betimlediği her atmosferi veya objeyi ister kendi hala dünyasından ister gerçek hayattan kurgulayabilir.
Betimleme paragrafında anlatılmak istenen mesaj aranmaz. Anlatılmak istenen tema betimleme paragrafında yer almaz.
Betimleme sanatında yalnızca gözle görülebilen varlıklar değil, göz görülemeyen, bir nevi metafizik öğeleri barındıran her şey, ya da yazarın hikayesindeki karakterin ruh hali betimleme içerisnde kendine yer bulabilir.
Betimleme yönteminde olay kurgusu olmayabilir fakat hareketlilik söz konusu olabilir.
Betimleme içerisinde vaka örgüsüne rastlanırsa, bu, öyküleyici anlatım sayılır. Vaka örgüsü yerine hareketlilik var ise bu da betimleyici anlatıma bir örnek teşkil eder.

Betimleyici Anlatım Çeşitleri Nedir?

a) Açıklayıcı Betimleme

Gözlem yoluyla varlıkların özelliklerinin olduğu gibi okuyucuya aktaran betimleme türüdür. Bu tasvir türünde amaç bilgi vermektir. Yazar açıklayıcı betimlemede kendi kişisel düşüncelerine ve duygularına yer vermez, varlıkları olduğu gibi aktarmaya çalışır. Açıklayıcı tasvirlerde kesinlikle nesnel bir tavır olmak zorundadır.

b) Sanatsal (İzlenimsel) Betimleme

Bu tür tasvirlere izlenimsel betimleme de denir. Sanatsal betimlemede varlıkların görünüşleri olduğu aktarılmaz, varlıkların yazarda bıraktığı izlenimler ön planda tutulur. Yazar görüntülerin tasvirini yaparken kendi duygu ve düşüncelerini de aktarır. Sanatsal kaygı ve düşüncelerin ön planda olduğu metin türlerinde yani roman, hikayelerde bu betimlemeler kullanılır. İzlenimsel betimleyici anlatımda öznellik ön plandadır. Bu betimleme türü daha çok sanatsal metinlerde tercih edilir.

c) Ruhsal Betimleme

Bireyin iç dünyasının anlatıldığı, kişin ruhsal durumunun tasvir edildiği betimleme çeşididir. Bu tür betimlemelerde daha çok kişinin ruhsal durumu ve karakteri tasvir edilir. Kişinin hareketlerine göre de bir ruhsal tasvir yapılabilir. Bu betimleme çeşidinde kişilerin iç dünyası, duyguları, düşünceleri, zevkleri ve alışkanlıkları anlatılmaya çalışılır. Bu tür tasvirlerde kişinin tahlili yapılır. Bu tür betimlemelere ruhsal portre adı da verilmektedir.

d) Fiziksel Betimleme

Bireylerin dış görünüşlerinin tasvir edildiği tasvir çeşididir. Fiziksel betimleyici anlatım biçiminde kişinin belirgin özellikleri ön plana çıkarılarak vurgulanır. Bu betimlemede yazar kişiyi nesnel olarak olduğu gibi tasvir edebilirken aynı zamanda kişinin kendinde bıraktığı izlenimleri de tasvir edebilir. Bu bakımdan fiziksel betimleme açıklayıcı ya da sanatsal tasvir türünde yapılabilir. Bu tür tasvirlere fiziksel portre de denilmektedir.

Performans/Proje Ödevleri;