Çöp Patlaması Nedir, Çöp Patlamasının Önüne Nasıl Geçilir?

Şimdi ki yazımızda değineceğimiz konulardan biri olan günlük hayatımızda büyük bir yere ve öneme sahip olan çöp konusuna değinmek istiyoruz. Çöp atıklarında oluşan çöp patlamaları nedir, çöp patlaması nedir, çöp patlamasının önüne nasıl geçilir hakkında sizlere en ayrıntılı bilgileri vermek adına sizlere bu yazıyı hazırladık.

Çöp Patlaması Nedir

Çöpün yaşantımızda önemli bir yeri vardır. Konutlarda, işyerlerinde, sosyal tesislerde, turistik tesislerde, her gün tonlarca atık oluşmaktadır. Kişi sayısına bağlı olarak üretilen atık miktarı sürekli olarak artmaktadır. Ülkemizde, günlük atık miktarı kişi başına ortalama 1.12 kg’dır. Atıklar, Belediye çöplüklerine taşınmakta, düzenli depolama tesislerine gönderilmekte, kompostlama yapılmakta, açıkta yakılmakta, gömülmekte veya derelere atılmaktadır. Bu çöp sahalarında bakteriyel yollarla metan gazı ürettiğinden yangınlar ve patlamalar meydana gelmektedir. Yerleşim bölgelerindeki her çöplükte, küçük veya büyük boyutta çöplük yangını olmaktadır. Bazı çöplük yangınları felaket boyutuna erişmektedir. İstanbul Ümraniye’de 1993 yılındaki çöplük patlaması birçok kişinin hayatını kaybetmesine, 2003 yılında Burgazada’da çöplüğündeki yangın onlarca hektar ormanın yok olmasına sebep olmuştur.

Çöp Patlamaları Nedenleri

Çöplük alanlarında, zamanla içeriğindeki oksijen tükenerek üreyen anaerobik bakteriler yardımı ile oksijensiz (anaerobik) ortamda çürümesi sonucu çöplük gazı (LFG) oluşur. Çöplük gazı büyük miktarlarda metan ve karbon dioksit gazlarından oluşur. Çıkan gazların yaklaşık %50’sini metan; %45’ini karbondioksit ve geri kalanını ise azot, oksijen, hidrojen ve diğer gazlar oluşturur. Metan ve karbondioksit, çevresel sorunlar yaratan sera gazlarıdır. Metan karbon dioksitten çok daha güçlüdür. Çöplük yangınları, yüzey ve yeraltı yangınları olmak üzere iki kategoridir. Bu çalışmada yüzey yangınları incelenecektir. Yüzey yangınları, çöplüğün yüzeyi ile yaklaşık 150 cm derinliğe kadar olan bölümünde aerobik bozunum sonucu oluşur. Nispeten düşük sıcaklıklarda yanar, yoğun beyaz duman çıkarır ve eksik yanmanın ürünleri ile karakterize edilir. Duman organik asitler ve diğer bileşikler gibi tahriş edici maddeleri içerir. Lastikler veya plastikler gibi malzemeler yandığında, yanma bölgesi sıcaklığı oldukça yüksek olabilir.

Yüksek sıcaklıktaki yangınlar, yoğun siyah duman yayan uçucu bileşiklerin parçalanmasına neden olur. Yüzey yangınları, kendiliğinden, kaza sonucu ya da kasıtlı olarak çıkabilir. Çöplüklerde patlamalara ve yanmaya sebep olan metan gazı, normal sıcaklık ve basınçlarda gaz halinde bulunur. Kimyasal formülü CH4 olup bataklık gazı da denir. Renksiz, kokusuz, tatsız, bir gazdır. Havadan çok daha hafif bir gaz olan ve suda oldukça az miktarda çözünen metan gazı, havada kolaylıkla yanarak karbondioksit ve su buharı oluşturur. Metan başka kimyasallarla %5 kadar düşük oranlarda bile karıştığında patlayıcı olabilir. Eğer hoş olmayan, çürük yumurtaya benzer bir koku varsa metan seviyesi patlamaya sebep olacak kadar yüksek demektir. Açık çöplük yangınlarının başta gelen sebeplerinden biri güneş ışınımının yağlı paçavraları tutuşturmasıdır. Çöplük içinde bulunan plastik ve cam parçalarının ışınımı odaklaması da yanmayı başlatabilmektedir.

Çöp Patlamalarının Çevreye Etkisi Nedir?

Çöplük alanının türüne ve içeriğine bağlı olarak, çöplük yangınlarından çıkan duman, solunum bozukluklarına ve diğer sağlıkla ilgili sorunlar oluşturabilecek tehlikeli kimyasal bileşikler içerir. Tüm yangınlarda olduğu gibi, çöplük alanları da yangında toksik duman ve gaz üretmektedir. Bu gazların toksik olma tehlikesi ve seviyesi, maruz kalma süresine ve yanan malzemenin türüne bağlıdır. Uygun şekilde depolanmamış çöpler, yeraltı ve yüzeysel su kirliliğine haşerelerin üremesine çevreye kötü kokuların yayılmasına görüntü kirliliğine ve çeşitli hayvanlar vasıtasıyla taşıyıcı mikropların yayılmasına neden olmaktadır. Ülkemizde ve dünyadaki katı atıkların yönetiminin üç temel ilkesi vardır. Bunlar az atık üretilmesi, atıkların geri kazanılması ve atıkların çevreye zarar vermeden yok edilmesidir. Çöplerin toplanmasından, depolanmasından ve yok edilmesine kadar tüm hizmetlerin bir plan çerçevesinde ele alınmalı, öncelikle bu atıkların değerlendirilmesi veya geri kazanılması çevre ile uyumlu olmalıdır.

Çöplük yangınlarında önemli endişelerden biri dioksinlerin emisyonudur. Dioksin terimleri, benzer kimyasal ve biyolojik karakteristikler gösteren ve yanma sırasında havaya salınan bir grup kimyasal bileşiği ifade eder. Çöplük sahalarında kaza sonucu çıkan yangınlar ve atıkların kontrolsüz yanması, en büyük dioksin kaynağı olarak düşünülmektedir. Dioksitler doğal olarak çevrede bulunur. Bununla birlikte, yüksek seviyedeki dioksinlere maruz kalındığında, kansere, karaciğer hasarına, deri döküntülerine, üreme ve gelişimsel bozukluklara neden olabilir. Karbon monoksit, nefes aldığında kandaki oksijenin yerini alır ve kalbi, beyin ve diğer oksijen organlarını yok eder ve kalıcı hasar veya ölüme neden olur.

Performans/Proje Ödevleri;