Şimdi ki yazımızda değineceğimiz konulardan biri olan ir diploid hücrenin ilk hücresi bölünerek genelde gamet olarak adlandırılan haploit hücrelere bölündüğü hücresel bir süreç olan mayoz bölünme hakkında bilgi vereceğiz. Peki mayoz bölünme nedir, mayoz bölünme özellikleri nelerdir, mayoz bölünme gereklilikleri hakkında sizlere en ayrıntılı bilgileri vermek adına sizlere bu yazıyı hazırladık.
Mayoz Bölünme Nedir?
Mayoz bölünme, temelde eşeyli üremenin gerçekleşmesini sağlamaktadır. Bu bölünme sırasında “2n” kromozomlu ana hücreden “n” kromozomlu 4 tane yavru hücre oluşur. Üreme hücreleri olarak bilinen sperm ve yumurta, mayoz sonucunda oluşur. Genetik çeşitliliğin sağlanması ve tür devamlılığı için mayoz bölünme gerçekleşmek zorundadır.
Mayoz bölünme esnasında mitoz bölünmeden farklı olarak parça değişimi ve DNA eşleşmesi gözlenir. Bu eşleşme yalnızca ilk safhada olduğu için de bölünme sonucunda oluşan yavru hücreler, ana hücreden kalıtsal anlamda farklıdır. Bu sebeple de mayoz bölünme evrim açısından oldukça önemli kabul edilir. Bunun yanı sıra bir hücre birden fazla kez mitoza uğrayabilir ancak aynı hücrede mayoz bir kez gerçekleşir.
Mayoz Bölünme Özellikleri Nedir?
1. Eşey ana hücrelerinde görülür.(Yumurta ve sperm ana hücresi)
2. Üreme hücresi (gamet) oluşur.
3. Mayoz bölünme geçiren hücre, bir daha bölünemez.
4. Mayoz1 ve mayoz2 olmak üzere iki aşamadan meydana gelir.
5. Mayoz1 de kromozom sayısı yarıya iner, mayoz2 de kardeş kromotitler birbirinden ayrılır.
6. Mayoz bölünme sonucu 4 yavru hücre oluşur.
7. Kromozom sayısı yarıya iner. (2n kromozomda n kromozomlu hücreler oluşur.)
8. Mayoz1 de parça değişimi olayı görülür. Parça değişimi ile kalıtsal çeşitlilik oluşur.
9. Mayoz bölünme ile kromozom sayısı sabit kalır.
10. Eşeyli üremenin temelini oluşturur.
Mayoz Bölünme Gereklilikleri Nelerdir?
Tüm bölünmeler canlının yaşamını devam ettirebilmesi için gereken biyolojik olaylardır. Bölünmelerin temel amacı hücre sayısını arttırarak canlının hücre yenilenmesini veya büyümesini sağlamaktır. Bir hücrenin bölünebilmesi için bazı evrelerini tamamlamış olması gerekir. Öncelikle canlının belli bir gelişmişlik düzeyine erişmesi gerekir yani hücre büyümelidir. Anormal durumlar söz konusu olmadığı taktirde genç hücreler bölünmez. Büyüyen hücrenin sitoplazma miktarı giderek artar ve çekirdek tüm hücreyi yönetemeyecek duruma gelir bu durumda çekirdeğin verdiği bölünme emriyle hücre bölünür. Hacim oranındaki artışın alan artışından fazla olması yine hücre bölünmesine yol açar.
Mayoz bölünme ”2n” kromozomlu yapılarda görülen bölünme şeklidir. Bölünme sonucunda kromozom sayısı yarıya iner ve ”n” kromozomlu 4 yeni hücre oluşur. Mayoz bölünme temelde eşeyli üremenin sağlanması için yapılır. Üreme hücreleri olan sperm ve yumurta ”2n” kromozomlu ana hücrelerinin mayoz bölünme geçirmesi sonucu oluşur. Tür devamlılığının sağlanması için mayoz bölünme ilk şarttır. Mayoz bölünme sırasında krossing over (parça değişimi) yapılması ve DNA eşlenmesinin sadece ilk safhada görülmesi oluşan yeni hücrelerin kalıtsal olarak birbirinden farklı olmasına yol açar. Bu durum mayoz bölünmenin evrim açısından oldukça önemli olduğunun bir göstergesidir. Bir hücre mitoz bölünmenin aksine yalnızca bir kez mayoz bölünme geçirebilir.
Performans/Proje Ödevleri;
