yüksek yerlerdeki derin akarsu vadileriyle yarılmış, deniz yüzeyinden yüksekte kalan, düz arazi şekli olan plato nedir, plato nasıl oluşur, plato hakkında sizlere en ayrıntılı bilgileri vermek adına sizlere bu yazıyı hazırladık.
Plato Nedir?
Plato, rakım açısından yüksek yerlerde, akarsuların yıllar boyu akması sonucunda oluşturduğu hafif engebeli veya düz olan yeryüzü şekilleridir. Akarsular yıllar boyu akarak yeryüzünde derin yarıklar meydana getirir. Bu oluşan yarıkların içerisine girmeyen bölgeler ise yüksekte kalır. Bu şekilde yüksekte kalan yeryüzü şekillerine plato adı verilmektedir.
Platolar sahip oldukları yüksekliğe bağlı olarak Anadolu’nun birçok yerinde meydana gelirken, oluşmuş oldukları bölgelerin yapısına göre 4 farklı oluşum ile meydana gelmiştir. Platolar açısından zengin bir bölge olan Türkiye’nin tüm bölgelerinde farklı oluşumlar ile meydana gelmiş olan ovalar ve dağlar arası geçiş yerleri bulunmaktadır.
Platoların ortalama yükseklikleri 1000 metre ve üzerindedir. Hayvancılık ve tarım alanlarında kullanılmakta olan platolar ülke ekonomisine ciddi miktarda katkı sağlamaktadır. Oluşumlarına göre plato çeşitleri ise, Aşınım (Aşındırma) Platoları, Lav (Volkanik) Platoları, Tabaka Düzlüğü (Yatay Duruşlu) Platoları ve Karstik Platolardır.
Plato Nasıl Oluşur?
Dünyadan bir örnek vermek gerekirse Tibet Platosu, dünyanın çatısı (the roof of the world) olarak da anılır ve toplamda Fransa’nın dört katına karşılık gelen 2 milyon km2’lik bir alana yayılmıştır. Deniz seviyesinden ortalama yüksekliği (rakım) 5.000 metre kadardır. Bu yerel ölçü birimi ile 16.400 ft’e karşılık gelmektedir.
Platoların oluşumları değişik şekillerde olabilir. Volkanlardan püsküren lavlar neticesinde oluşan platolar olduğu gibi aşınma şeklinde deniz seviyesine biriken düzlüklerin jeolojik hareketler nedeni ile yükselerek akarsular tarafından yarılması ile oluşan platolar da bulunmaktadır.
Ülkemizde en çok rastlanan örneğinde olduğu gibi ise bir diğer oluşum şekli de dağlar arasında bulunan düzlüklerin akarsu vadilerince yarılarak parçalanması sonucu oluşur. Platoların oluşma şekillerine yazımızın ilerleyen kısımlarında daha yakından değiniyor olacağız.
Plato Türleri Nelerdir?
Tabaka Düzlüğü (Yatay Duruşlu) Platoları
Daha önce oluşmuş olan tortul tabakaların zaman içerisinde akarsular tarafından parçalanması ile oluşur. Bu alanlarda tahıl tarımı ve bozkır bitki örtüsü bulunduğundan daha çok küçük baş hayvancılık yaygınlaşmıştır.
Aşınım Platoları
Rüzgar gibi dış kuvvet ile aşınarak oluşan yüksek yerlerdir.
Karstik Platoları
Karstik arazilerin bulunduğu arazilerde akarsuların zamanla aşındırarak oluştuğu platolardır. Bu alanlarda toprak oluşumu daha zordur.
Lav Platoları
Yanardağlar tarafından akan lavların doldurduğu çukurların akarsular tarafından aşındırarak oluşan platolardır. Bu alanlarda daha çok büyükbaş hayvancılık yaygınlaşmıştır.
Performans/Proje Ödevleri;
Dünyanın Hareketlerinin Sonuçları Nelerdir, Dünya Hareketlerinin İnsan Yaşamına Etkisi Nedir?
Doğal Çevrenin Yanlış Kullanılmasının Sonuçları Nelerdir? Çevre Kirliliği Hakkında Bilgiler
Temiz Su Kaynakları Nelerdir, Suyun Verimli Kullanılmasının Önemi Nedir?
Heyelan Nedir, Heyelanın Zararları Nelerdir?
