Bugün Size Eski Anadolu’da, Ticaret Kavramından Bahsetmek İstiyoruz.
Mö 1950-1750 Yılları Arasına Tarihlenen Ve Yerel Olarak Asur Ticaret Kolonileri Çağı Olarak Bilinen Dönemde, Anadolu’ya Asurlu Tüccarlar Tarafından Yazının Getirildiğini Ve Anadolu’nun “Yazılı” Tarihinin Başladığını Biliyoruz.
Yakındoğu Kronolojisi İçin Orta Tunç Çağına* Tekabül Eden Bu Dönemin En Önemli Bilgilerini Anadolu Arkeolojisi Ve İlkçağ Tarihi Açısından, Şüphesiz Ki Kültepe Tabletleri Vermektedir.
Eski Adı Kaniš Veya Neša Olan Kültepe; Kayseri İlinin 21 Km Kuzeydoğusunda Bulunan, Tepe Ve Ticaretin Gerçekleştiği Aşağı Şehirden* Oluşan Bir Yerleşimdir. Tepe; Kralların Ve Yerli Halkın İkametgahı İken, Aşağı Şehir; Asurlu Tüccarların İkametgahıdır.
Akad Kralı Sargon’dan (Mö 2334-2279) Beri Anadolu’ya, Mezopotamya İçin Önemli Hammadde Kaynakları Olan Sedir Ağacı* Ve Gümüşten* Dolayı Seferler Düzenlendiğini Bilmekteyiz.
Sargon’un Torunu Naram-Sin’de (Mö 2254-2218); Büyükbabasının İzinden Yürümüş, Burušhanda’ya* Karşı Savaş Başlatmış Ve Kaniš’in De İçinde Bulunduğu 17 Kraldan Oluşan Koalisyonu Mağlup Etmiştir.
Asur; I. Erišum (Mö 1974-1935) Zamanında Bağımsızlığını Kazanmış, Kral Ticarette Reformlar Yapmış Ve Anadolu İle Ticareti Başlatmıştır. Asur’un Kaniš’i Seçmesinin En Önemli Nedeni İse Şüphesiz Ki; Coğrafik Açıdan Stratejik Noktada Yer Alması Ve Buna Bağlı Kervan Ticaretinin De Kilit Noktasını Oluşturmasıdır.
Böylelikle Asurlular; Orta Ve Güneydoğu Anadolu’da, Çoğu Yerli Krallıkların Merkezinde Ve Önemli Şehirlerde Karum Denilen Ticaret Merkezlerini Yahut Pazaryerlerini Kurmaya Başlamışlardır. Daha Küçük, En Yakındaki Karum’a Bağlı Pazaryerlerine İse Wabartum Adını Vermişlerdir.
Anadolu’nun Yerli Krallıkları Ve Asur Arasında, Ticaretin Devamlılığı Adına Çeşitli Anlaşmalar Yapılmış Ve Bunlar Asur’dan Anadolu’ya Şu Maddeleri İçermektedir:
-Her Anadolu Krallığı Sarayına Ödenen Nishatum Vergisi; Kumaş İçin %5, Kalay İçin %3’Tür.
-Saray, Bütün Kumaşlardan Öncelikli Olarak %10 Satın Alma Hakkına Sahiptir.
-Sarayların Bazı Lüks Malların Ticaretini Yasaklama Veya Sınırlandırma Hakkı Vardır.
Buna Karşılık Yerli Krallar Da Asurlulara Aşağıdaki Bazı Hakları Tanımışlardır:
-Karum Ve Wabartumlarda Oturma İzni.
-Yerel Hukuk Kurallarından Muaf Tutulmaları.
-Kervan Ticareti Esnasında, Krallık Yollarında Korunmaları Ve Zararlarının Karşılanması.
Bu İkili İlişkinin Temelini Oluşturan Uzak Mesafe Ticareti Kervan Taşımacılığı; Yaklaşık 1000 Km Uzunluğunda, Ortalama 6 Hafta Süren, İki Farklı Güzergaha Sahip Ve Yüksek Koruma İsteyen Bir Girişimdi. Normal Bir Kervanda En Fazla 14 Eşek Bulunmaktaydı.
Bir Eşeğin Taşıyabileceği Maksimum Ağırlık Kalay İçin 130 Mina (65 Kg), Kumaş İçin İse 20-30 (1 Top 4,5 M Uzunluğunda Veya 2,25 Kg Ağırlığında) Top Olarak Belirlenmiştir. Ağırlıklar Asur Veya Kaniš’te Tartılıp Mektuplara Yazılıyor Ve Geldikleri Noktada Değişim Olduğu Takdirde Karşılıklı Güven İlişkisinde Sorunlar Meydana Geliyordu. Bunun Önüne Geçmek İçin; Mühürlü Paketler Şahitlerin Önünde Açılıyor, Aksi Durumda Şahıslara, Kanunsuzluk Yapmalarından Dolayı Ceza Uygulanıyordu.
