Şimdi ki yazımızda değineceğimiz konulardan biri olan tartışmacı anlatımda düşünce ve kanıları değiştirmek söz konusu olan tartışmacı anlatım hakkında bilgi vereceğiz. Peki tartışmacı anlatım nedir, tartışmacı anlatım özellikleri hakkında sizlere en ayrıntılı bilgileri vermek adına sizlere bu yazıyı hazırladık.
Tartışmacı Anlatım Nedir?
Tartışmacı anlatımda düşünce ve kanıları değiştirmek söz konusudur. Anlatıcı öne sürülen düşünce, duygu ve kanılara katılmıyorsa onları inceler, değiştirmek ister. Karşı çıkış, değiştirmek isteyiş, değiştirmek istediklerinin yerine ileri süreceği görüşler yeni bir anlatım biçimini gerektirir.
Tartışmacı anlatım biçiminde düşünceyi geliştirirken ilişki kurma, karşılaştırma, kanıtlama ve tanık gösterme gibi yöntemlerden birine ya da birkaçına başvurulur. Metinlerde birbirine karşıt iki düşünce ele alınabileceği gibi bir düşüncenin iki yönü de ele alınıp işlenebilir. Bir düşüncenin doğrulanması, savunulması ya da bir düşünceye karşı çıkılması amaçlanan metinlerde iki görüş vardır. Bunlar tez ve antitez olarak tanımlanır. Tez, karşı çıkılan görüştür. Antitez ise yazarın bu düşünceye karşı ortaya koyduğu görüştür. Yazar iki görüşü birbirine bağlamak için. “ama, fakat, lakin, ancak, yalnız, oysa” gibi karşıtlık bağlaçlarından faydalanır. Metin savunma amaçlıysa önce savunulan görüş ortaya konur. O hâlde, çünkü, öyleyse gibi destekleme, açıklama bağlaçları kullanılır.
Tartışmacı Anlatımın Özellikleri Nelerdir?
1. Dil daha çok göndergesel işlevde kullanılır.
2. Düşünce ve duygular kısa ve kesin ifadelerle dile getirilir.
3. Dil ve ifade sade, gösterişsiz ve pürüzsüzdür.
4. Gereksiz ifadelere yer verilmez.
5. Karmaşık ve anlaşılması güç cümleler kullanılmaz.
6. Ses akışını bozan, söylenmesi güç sesler ve kelimeler yoktur.
7. Savunulan ve karşı çıkılan görüşlere yer verilir.
8. İki farklı bakış açısının olduğu konular bu türde işlenmeye daha elverişlidir.
9. Fıkra, deneme, makale, röportaj gibi türlerde kullanılır.
10. Yeteneğe, bilgi ve deneyime göre yöntem belirlenir.
11. Eleştirici bir bakış açısıyla yazılırlar. Anlatım tarzı sohbete varabilir.
12. İhtimal bildirmeyen, kesin, kanıtlanmış bilgiler kullanılır.
Tartışmacı Anlatımın Örnekleri Nelerdir?
Örnek-1
Yeni İstanbul’da eskiye ağlamak, eskiye ağıt yakmak mı; yoksa eskiyi aramak, eskinin izlerinin peşine düşmek mi? Biz bu sorunun cevabını bulduk, hem de hiç sıkıntıya girmeden. İşin kolayına kaçıp “Eski İstanbul bitti, onlara yetişemedik, geriye hiçbir iz kalmadı.” demek yerine “Ölen öldü, kalan sağlar bizimdir.” felsefesiyle yola çıktık. Yokluktan şikâyete karşı çıkıp “varlığa şükretmek”, mevcudun kıymetini bilip kabullenmek yolunu denemeye çalıştık. Elimizin altındakilerin, henüz gözümüzün önünden gitmeyenlerin peşinden gitmeye kararlıyız.
Yukarıdaki parçada soru cümleleriyle eleştirel bir üslup kullanılmış, öznel bir anlatımla sohbet havası yakalanmıştır.
Örnek-2
Babalarla çocuklar birbirlerini anlamıyor diye yapılan eleştiriye katılmıyorum. Çünkü uygarlık değiştiren bir toplumda babalarla çocuklar elbette anlaşamayacak. Bugün babalarla çocuklar arasındaki bilgi, inanç, töre, dünya görüşü vb. bakımdan neden yadırganıyor. Biz babalarla çocukları anlaşamamalarından değil, anlaşmalarından korkmalıyız. Eğer anlaşırlarsa gelişme durmuş demektir.
Bu parçada yazar “babalarla çocukların anlaşmaları gerektiği” düşüncesine karşı çıkmaktadır. Yazar, çocukların babalarına göre daha ileride olmaları gerektiğini savunmakta ve bunu okuyucuya da kabul ettirmeye çalışmaktadır. Yazarın savunduğu düşünce (tez) “çünkü” bağlacıyla da desteklenmiştir.
Örnek-3
Bakıyorum çevremdeki insanlara, çevrelerinde gördükleri ve bazı konularda bilgisi olanlara “bilge insan” diyorlar. Şaşırıyorum bu değerlendirmeye. Salt öğrenme, bazı konularda bilgi sahibi olmak bilgelik midir? Bence önemli olan sahip olunan bilgilerin hayata geçirilmesidir. Çünkü hayatta öğrenilecek o kadar çok şey var ki… Bana göre bilgelik, bilgilerin hayata uygulanmasıdır. Bilgelik, insanın bilmediği şeylerin farkına varmasıdır. Bilgelik, “Kafam her şeye açık, daha işin başındayım. Bilmediğim şeylerin yüz katı kadar çok şey var öğrenilecek” diyebilmektir. Bence bilgelik tüm bunların toplamıdır.
Bu parçada yazar, bazı konularda bilgisi olan kişilere “bilge insan” sıfatının verilmesine karşı çıkmakta, karşı çıkma nedenini ortaya koymakta, okuyucuya sorular sorarak “bence, bana göre, çünkü…” gibi sözcüklerle okuru düşündürüp bu düşüncesine inandırmaya çalışmaktadır. Yazarın amacı okuru kendi düşüncesinin doğruluğuna ikna etmektir. Bundan dolayı burada bir tartışma söz konusudur.
Performans/Proje Ödevleri;
- Aspirin Laboratuvarda Nasıl Yapılır, Aspirin Nedir?
- İdrarda Şeker Tayini Nasıl Anlaşılır, Şeker Tayini Nedir?
- Tarımda Kullanılan Hormonlar Nelerdir? Etki, Fayda ve Zararları Hakkında Bilgiler
- Sigara Dumanında Hangi Gazlar Vardır, İnsan Sağlığına Etkileri Nelerdir?
- Ağır Metal Nedir, Ağır Metallerin İnsan Sağlığı Üzerinde Etkileri Nelerdir?
