Ulusal Marş: Phleng Chat Thai
Kraliyet Marşı: Sansoen Phra Barami

Başkent Bangkok
13°45′K 100°29′D
Resmî dil(ler) Tayca
Bölgesel dil(ler) Çince, Laoca, Malayca, Khmerce
Resmi alfabe Tay alfabesi
Etnik gruplar Tay, Çinli, Lao, Khmer, Malay, Akha, Hmong, Karen
Yönetim biçimi Parlamenter monarşi
– Kral Bhumibol Adulyadej (IX. Rama)
– Başbakan Prayuth Chan-ocha
Kuruluş
– Sukhothai Krallığı 1238 – 1448
– Ayutthaya Krallığı 1351 – 1767
– Thonburi Krallığı 1768 – 1782
– Rattanakosin Krallığı 1782-1932
– Parlementer Monarşi 24 Haziran 1932
Yüzölçümü
– Toplam 513.120 km²
198 mil²
– Su (%) 0.4 (2.230 km)
Nüfus
– 2012 tahmini 67.091.089
GSYİH (SAGP) 2008
– Toplam 547,060 milyar $
– Kişi başına 8.239 $
GSYİH (düşük) 2008
– Toplam $273.313 milyar
– Kişi başına 4.116 $
Gini (2002)
İGE 0.783 (orta) (2007)
Para birimi Baht (฿) (THB)
Zaman dilimi (UTC+7)
Trafik akışı Sol
ISO 3166 kodu TH
Internet TLD .th
Telefon kodu +66
Hindiçin yarımadasının orta kısmında bulunan Güneydoğu Asya ülkesi. Sınırları batıda Burma (1.800 km), doğuda Kamboçya (803 km), kuzeyde Laos (1.754 km) ve güneyde Malezya (506 km) ülkeleri ile bulunmaktadır. Güney kısmında Tayland Körfezi, batı kısmında ise Andaman Denizi yer almaktadır.
Tayland 513.120 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük 51. ülkesidir. Nüfusu ise yaklaşık 67 milyondur ve bu Tayland’ı dünyanın en kalabalık 20. ülkesi yapmaktadır. Ülkenin başkenti ve en kalabalık şehri Bangkok’tur. Etnik Tayların yanı sıra Çin, Khmer, Laos ve Malay kökenli halklar da Tayland’da yaşamaktadır.
Ülkenin resmi dili Taycadır. Nüfusun % 95 lik bir bölümü Budizm dininin Theravada koluna mensuptur. Ayrıca animizm inanışı ve İslâm dîni de yaygındır.
Tayland Krallığı Parlamenter Monarşi ile yönetilmektedir. 1946 yılından beri tahtta bulunan Çakri Hanedanı mensubu kral IX. Rama devlet başkanı ve silahlı kuvvetler başkanı unvanlarına sahiptir.
Tarihçe
Tayland’da bilinen en eski insan yerleşimi 40.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Bölgedeki bilinen ilk uygarlıklar 6. yüzyıldan itibaren hüküm sürmüş Dvaravati Krallığı ve 8. yüzyıldan itibaren hüküm sürmüş Sumatra kökenli Srivijaya Krallığıdır. 9. yüzyıldan itibarense bölge Kamboçya merkezli Khmer İmparatorluğu’nun kontrolüne geçmiştir.
Güney Çin’de bulunan Yünnan kökenli oldukları düşünülen Taylar 10. yüzyıldan itibaren bölgeye göç etmeye başlamışlar ve 12. yüzyıl itibarıyla baskın nüfus olmuşlardır. Khmer İmparatorluğunun 13. yüzyılda zayıflamaya başlamasıyla birlikte bölgede çeşitli Tay şehir devletleri ortaya çıkmıştır.
1238 yılında kurulan Budist Sukhothai Krallığı ilk önemli Tay devleti olarak kabul edilmektedir. Aynı dönemlerde kurulmuş olan Chiang Mai merkezli Lanna krallığı diğer bir Tay şehir devletidir. Uzun süren bir refah dönemi süren Sukhothai ve Lanna krallıkları, sonraki dönemlerde ortaya çıkmış olan rakip Siyam şehir devleti olan Ayutthaya Krallığı tarafından işgal edilmişlerdir.
Sukhothai krallığının sona ermesiyle birlikte Siyam’ın başkenti Ayutthaya şehri olmuştur. Asya’daki en önemli ticaret merkezlerinden biri haline gelen Ayutthaya şehrinde, başta Portekiz olmak üzere birçok Avrupa ülkesi de ticari faaliyette bulunmuştur. Yaklaşık 400 yıl süren bir refah döneminin ardından Ayutthaya şehri Burma’dan gelen istilacılar tarafından işgal edilmiş ve tamamıyla yakılıp yıkılmıştır.
Ayutthaya’nın işgalinden sonra Kral Taksin başkenti günümüzde Bangkok sınırları içerisinde yer alan Thonburi’ye taşımıştır ve kaybedilen toprakların büyük bölümünü geri alarak Thonburi Krallığını kurmuştur. Çao Phraya nehrinin batı kıyısında bulunan Thonburi Burma’dan gelebilecek saldırılara karşı korunmasız olduğu için, bir sonraki kral olan I. Rama başkenti nehrin doğu kıyısındaki Rattanakosin’e taşımıştır. Rattanakosin Krallığının başkenti olmuş bu bölge doğuya kazılan bir kanal sayesinde bir ada halini almıştır ve Bangkok’un temelleri burada atılmıştır. Günümüzdeki Tayland kralı IX. Rama, Bangkok’u kuran I. Rama’nın da dahil olduğu Çakri Hanedanına mensuptur.

Avrupa ülkelerinin Hindiçin bölgesinde kolonileştiremedikleri tek ülke, Mongkut olarak bilinen kral IV. Rama’nın izlediği denge politikaları sayesinde Tayland olmuştur. Hayatı ünlü Kral ve Ben filminde işlenmiş olan Mongkut Fransa ve İngiltere‘nin arasındaki rekabetten yararlanmıştır ve bu sayede Tayland, komşuları Burma, Kamboçya, Laos ve Vietnam’ın aksine asla bir Avrupa kolonisi olmamıştır. Bu durum günümüzde dahi Taylar için büyük bir gurur kaynağıdır.
Çulalongkorn olarak da bilinen Kral V. Rama ülkesini batı standartlarına getirmek için önemli reformlara imza atmıştır ve bu yüzden Tay toplumunda kendisine karşı büyük bir saygı beslenmektedir. Neredeyse bir yarı-tanrı olarak kabul edilen Çulalongkorn’un heykelleri kimi tapınaklarda Buda heykelleri ile yan yana bulunmaktadır. Çulalongkorn babasının denge politikasını devam ettirmiştir, ancak Tayland bu dönemde toprak kaybına uğramıştır. Başta Mekong nehrinin doğusunda yer alan günümüz Laos sınırları içerisindeki bölge ve Malay Yarımadası olmak üzere, daha önce Siyam sınırları içinde bulunan bazı bölgeler Avrupalı devletlerin yönetimine geçmiştir ve Tayland günümüzdeki sınırlarına çekilmiştir.
Prajadhipok olarak da bilinen Kral VII. Rama Tayland’ı mutlakiyetle yöneten son kral olmuştur. 1932 yılında kansız bir devrim sonucunda mutlak monarşiden parlamenter monarşiye geçilmiştir. 1939 yılında ise ülkenin adı Siyam yerine Tayland ile değiştirilmiştir.

II. Dünya Savaşı sırasında Tayland kısa bir dönem Japon İmparatorluğu işgali altında kalmıştır. Japonların, daha önce Fransız ve İngiliz devletlerine kaybedilen toprakları geri kazanma vaadi üzerine Tayland Mihver Devletlerine katılmış ve 1942 yılında Müttefik Devletlere savaş ilan etmiştir. Bu dönemin izleri Kanchanaburi gibi şehirlerde gözlenebilir. Bu şehirdeki ünlü Kwai Köprüsünün inşası sırasında 200.000 Asyalı işçi ve 60.000 savaş esiri ölmüştür.
1946 yılında VIII. Rama ünvanlı Kral Ananda Mahidol’un yatağında tabanca ile öldürülmüş olarak bulunması üzerine başlayan tartışmalar sivil anayasal hükümetin zayıflamasında etkili olmuş ve Tayland’da askeri yönetimin yeniden işbaşına gelmesini hızlandırmıştır. Mareşal Plaek Phibunsongkhram’ın 1948’de yeniden başbakanlığa getirilmesiyle birlikte Tayland Soğuk Savaş süresince Amerika Birleşik Devletleri müttefiki olmuş ve askerî darbelerin damgasını vurduğu bir dönem geçirmiştir.
Thai Rak Thai partisinin lideri olan eski polis memuru Taksin Şinavatra’nın 2001 yılında başbakan seçilmesi ülkenin yakın dönem tarihine damgasını vuracak bir gelişme olmuştur.
Güney Tayland’daki Pattani ili ve civarındaki bölgelerde yaşayan Malay kökenli müslümanların bir kısmı, 2001 yılında otonomi talebiyle silahlı mücadeleye başlamıştır. Chakri Hanedanı kralları tarafından işgal edilmeden önce Pattani Sultanlığı adında bağımsız bir krallığın bulunduğu bölge, Tayland hükümetlerinin asimilasyon politikalarına karşı tepkinin odağı olmuştur. Daha sonra Yala ve Narathiwat illerine de sıçrayan şiddet dalgası günümüze değin hız kesmeden devam etmektedir.

2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisi sonrasında Phuket
2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisi sırasında en çok can kaybı yaşanan ülkelerden birisi de Tayland olmuştur. Felaket sonrasında ülkenin turizm endüstrisi de büyük zarar görmüştür.
Askerler tarafından yönetime yapılmış en son müdahale olan 2006 Tayland darbesi başbakan Taksin Şinavatra yurtdışında iken yapılmıştır. Büyük çapta yolsuzluk yapmakla suçlanandevrik başbakan halen sürgünde yaşamaktadır.
Darbe döneminden sonra Tay toplumunda derin bir kamplaşma meydana gelmiştir. Bangkok merkezli orta kesim ve burjuvazi Sarı Gömlekliler olarak da bilinen PAD içerisinde, özellikle kuzey ve kuzeydoğudaki kırsal kesimlerde yaşayan Taksin yanlıları ve diğer rejim muhalifleri ise Kırmızı Gömlekliler olarak da bilinen UDD içerisinde örgütlenmişlerdir.İki kesim çeşitli zamanlarda birbirleriyle ve güvenlik güçleriyle karşı karşıya gelmiştir.

Taksin Şinavatra posteri önünde poz veren Kırmızı Gömlekliler
Darbe sonrasında yapılan seçimlerde yönetime Taksin yanlısı Samak Sundaravej’in gelmesi üzerineSarı Gömlekliler büyük protesto gösterileri düzenlemiş ve Suvarnabhumi Uluslararası Havaalanını haftalarca işgal etmişlerdir.Olaylar sonrasında seçimlerde hile yapıldığı gerekçesiyle anayasa mahkemesi Samak Sundaravej’in görevine son vermişve Sarı Gömleklilerin olumlu baktığı Demokrat Parti lideri Abhisit Vejjajiva başbakanlk görevine getirilmiştir.
Ancak bu değişiklikten memnun olmayan Kırmızı Gömlekliler Bangkok şehir merkezini aylarca işgal altında tutmuşlardır. 2010 Mayıs ayında doruğa ulaşan şiddet dalgası sonucunda yüze yakın sivil ve de asker ölmüştür. Bangkok’ta büyük bir maddi zarar meydana gelmiş ve turizm endüstrisi de büyük darbe almıştır.
Olaylar sonrasında erken seçime gidilmesi kararlaştırılmıştır. 3 Temmuz 2011 tarihinde yapılan seçimleri Taksin yanlısı Pheu Thai partisi kazanmıştır. Devrik lider Taksin Şinavatra’nın kız kardeşi Yingluck Şinavatra ülkenin ilk kadın başbakanı olmuş ve bir koalisyon hükümeti kurulmuştur.
2003 yılı Kasım ayında, Sarı Gömlekli göstericiler başbakan Yingluck Şinavatra’nın istifası talebiyle başkent Bangkok’ta sokak gösterileri düzenlemeye ve devlet binalarını işgal etmeye başlamışlardır. Başbakanı Şinavatra, ülkede günlerdir süren gösteriler üzerine 9 Aralık tarihinde parlamentoyu feshettiğini duyurmuş ve seçim çağrısı yapmıştır.
Coğrafi bölgeler

Tayland’ın coğrafi bölgeleri
Tayland 6 coğrafi bölgeden oluşmaktadır. Bu bölgeler Kuzey Tayland, Kuzeydoğu Tayland, Güney Tayland, Batı Tayland, Orta Tayland ve Doğu Tayland’dır.
İdarî bölümler
Tayland 76 ilden oluşmaktadır. Her il ilçelere, ilçeler ise alt ilçelere bölünmüştür. 2006 yılı itibarı ile 877 ilçe bulunmaktadır. Bangkok ise 50 ilçeye sahiptir.
İklim
Tayland tropik iklime sahip bir ülkedir. Mevsimler kabaca üçe ayrılmaktadır. Kasım ve Şubat ayları arasındaki dönem serin mevsim olarak adlandırılmaktadır. Bu mevsimde sıcaklık ve nem aşırı yüksek değildir ve yağışlı gün sayısı azdır. Mart ve Nisan ayları arasındaki dönem sıcak mevsim olarak adlandırılmaktadır. Bu döneme yüksek sıcaklık ve nem damgasını vurur. Mayıs ve Ekim ayları arasındaki dönem ise yağışlı mevsim olarak adlandırılmaktadır. Bu dönemde muson yağmurları etkili olur.
Demografi

Uzun Boyun olarak bilinen Karen kadınları
Temmuz 2012 itibarı ile Tayland’ın nüfusu 67.091.089 kişiden oluşmaktadır. Etnik Taylar nüfusun yaklaşık % 75’ini oluşturmaktadır. Çin kökenli Taylar ise % 14 civarındadır. Geri kalan % 11 ise Khmer, Lao, Malay gibi gruplardan oluşmaktadır. Ayrıca özellikle kuzey Tayland sınır kesimlerinde Akha, Mon, Hmong, Karen, Lahu gibi dağ kabilelerine mensup azınlıklar yaşamaktadır.
Din
Budizm ülkenin resmi dinidir. Ülke nüfusunun yaklaşık %95’i Budizm’in Theravada koluna mensuptur. Tayland Budizmi animizm, Hinduizm ve Konfüçyüsçülük inanışları ile iç içe geçmiştir.Nüfusun yaklaşık %5’i ise Müslümandır. İslam dini özellikle ülkenin güneyindeki Pattani gibi bölgelerde yaygındır. Tayland’da Hıristiyanlık, Sihizm ve Hinduizm dinlerine mensup halklar da yaşamaktadır. Tayland’daki Yahudilerin tarihi ise 17.yy’a kadar uzanmaktadır.

Bağış toplayan Budist keşişler
Theravada Budizmi’nin kültür üzerinde yoğun bir etkisi vardır. Erkek çoçukların birkaç ay süresince Budist manastırlarında kalmaları beklenmektedir. Budist keşişler her sabah erken saatlerde ellerindeki taslarla kapı kapı dolaşarak yemek ve bağış toplarlar. Kadınların Budist keşişlere dokunmaları yasaktır.
Wat adı verilen Budist tapınaklarının toplumda önemli bir yeri vardır. Bu tapınaklarda insanlar ibadet etmenin yanı sıra gönüllü olarak çalışarak topluma hizmet ederler. Budist tapınaklarına girmeden önce ayakkabıları çıkartmak gerekmektedir. Tapınaklarda şort, kolsuz t-shirt, mini etek gibi kıyafetleri giymekten kaçınmak gerekir. Ayak insan vücudunun en değersiz yeri olarak kabul edildiği için, ayak tabanının Buda heykellerine veya diğer insanlara dönük olmaması gerekmektedir. Baş insan vücudunun en kutsal noktası olarak kabul edilir, bu yüzden çocukların başını okşamak hoş karşılanmaz.

Tayland’da yaygın olarak bulunan Ruh Evleri
Güneydoğu Asya’daki erken dönem inanış biçimi olan animizmin halen büyük etkisi vardır. Bu inanışa göre her türlü her nesne bir ruhi varlık veya ruh tarafından yönetilir. Hemen her Tayland evinin önünde bulunan ve ruh evi olarak bilinen kuş kulübesi benzeri yapılar, önceden evin inşa edildiği arazide yaşadıklarına inanılan ruhlar için tahsis edilirler. Ruhları mutlu kılmak için bu yapılara düzenli olarak adaklar adanır. Aksi takdirde ruhlar eve gelerek huzursuzluk çıkartabilirler. Ayrıca Tay toplumunda hayaletlere de yoğun bir şekilde inanılır.
Güneydoğu Asya’da uzun süre baskın din olmuş Hinduizm’in de kültür üzerinde etkisi vardır. Ganeşa gibi kimi Hindu tanrıları Tay toplumunda oldukça büyük saygı görürler. Ünlü Hindu destanı Ramayana’nın Tay versiyonu olan Ramakien Tayland kültüründe önemli bir yere sahiptir. Bangkok’taki ünlü Wat Phra Kaew tapınağının duvarları Ramakien destanın resimleri ile süslenmiştir. Ayrıca Tayland’ın milli sembolü olan Garuda Hint mitolojisine göre tanrı Vişnu’nun bineğidir.
Nüfusun % 14’ünü oluşturan Çin kökenli Taylar da kendi dini geleneklerini sürdürmektedirler. Bangkok’taki Çin Mahallesi ve Phuket Kasabası gibi Çin kökenli Tayların yoğun olarak yaşadığı bölgelerde Taoizm, Konfüçyüsçülük ve Mahayana Budizmi inanışlarına adanmış tapınaklar bulunmaktadır. Merhamet Tanrıçası Guan Yin’e adanmış tapınaklar özellikle yaygındır. Taoist Vejetaryen Festivali özellikle Phuket’teki Çin kökenli Taylar tarafından her yıl görkemli bir şekilde kutlanmaktadır.
Tayland kültürü Hindistan, Çin, Kamboçya, Laos, Burma ve diğer Güneydoğu Asya ülkeleri kültürlerinden yoğun bir biçimde etkilenmiştir.

Wai adı verilen selamlama biçimi
Tayland’da insanlar birbirlerini selamlarken veya dua ederken avuç içlerini birleştirir ve başlarını öne eğerler. Wai adı verilen bu selamlama biçimi Hindistan kökenlidir.
Tayland’da çoğu Hindu veya Budist kökenli birçok festival kutlanmaktadır. Tayland yeni yılında yapılan su festivali Songkran ve su ruhlarını onurlandırmak için yapılan Loi Krathong önemli festivallerdendir.
Tayland’da ikili bir hiyerarşi sistemi vardır. Buna göre gençler yaşlılara, fakirler zenginlere, öğrenciler öğretmenenlere vb kesinlikle saygı göstermek zorundadırlar.
Tayland kralları bölgedeki eski tanrı-kral geleneğinin de etkisiyle son derece fazla saygı görmektedirler. Krala hakaret etmek veya eleştirmek yasaktır. Bu kurala uymayan Taylar veya yabancılar lese-majesty yasası sebebiyle hapis cezasına çarptırılabilirler.
Tayland kültüründe başkalarına karşı tolerans göstermek ve çatışmadan kaçınmak son derece önemlidir. İnsanları eleştirmek, azarlamak, kavga etmek son derece ayıp sayılmaktadır.

Sanuk adı verilen kavram Tayland kültüründe önemli bir yer tutmaktadır. Buna göre çalışılan işi mutlaka eğlenceli bir hale getirmek gerekmektedir. Aksi takdirde iş sıkıcı ve tekdüze olacaktır.
Batılı devletlerin Hindiçin’de tek kolonileştiremedikleri ülke Tayland olmuştur ve bu Tay halkı için büyük bir gurur kaynağıdır. Batılılar farang olarak adlandırılmaktadırlar.

Ünlü Tom yam kung köri yemeği
Hint, Çin ve Güneydoğu Asya mutfaklarının bir karışımı olan Tayland mutfağı dünya çapında meşhurdur. Tayland yemeklerinde, her bir yemekte ya da tüm sofrada, ekşi, tatlı, tuzlu ve acı olmak üzere dört ana lezzetin dengesi gözetilir. Hindistan cevizi gibi meyveler ve baharatlar yemeklerde yoğun bir biçimde kullanılır.
Asıl adı Muay Thai olan Tayland boksu da dünyaca ünlüdür ve Tayland’daki en popüler spor dallarından biridir.
