Şimdi ki yazımızda değineceğimiz konulardan biri olan Türk dilinin geçmişten günümüze tarihi gelişimi hakkında bilgi vereceğiz. Peki Türk dilinin tarihi gelişimi nedir, Türk dilinin tarihi gelişimi ve özellikleri hakkında sizlere en ayrıntılı bilgileri vermek adına sizlere bu yazıyı hazırladık.
Türk Dilinin Tarihi Gelişimi Hakkında Bilgiler
İlk izlerine Sümer kaynaklarında rastlanan Türk dilinin ilk verileri Hunlardan kalan birkaç kelimedir. Bu birkaç kelimelik veri bir kenara bırakılırsa Moğolistan’da bulunmuş olan 6 satırlık Çoyr yazıtı (687-692), Türkçenin tarihi bilinen en eski metnidir. Köktürklerden kalan Köl Tigin, Bilge Kağan ve Tonyukuk anıtları ise, geçmişi eskiye dayanan hacimce en büyük Türkçe metinleri ihtiva etmektedir.
7-10. yüzyıllar arasında Türkçe, Macaristan’dan Güney Sibirya’ya ve Moğolistan içlerine kadar uzanan sahada Göktürk harfleriyle yazılan bir yazılı dil olarak kullanılmıştır. Yazıtlar, Moğolistan’dan sonra en yaygın olarak Güney Sibirya’da Yenisey ve kollarının suladığı alanlarda bulunmaktadır.
Asya’da Runik harfli yazıtlar beş ana bölgede toplanmıştır. Bunlar Batı Türkistan, Doğu Türkistan, Moğolistan, Güneydoğu Sibirya ve Kuzeydoğu Sibirya’dır.
Köktürklerden sonra gelen Uygurlar, 9. yüzyıldan itibaren Tarım havzasında ve Gansu bölgesinde Göktürk, Uygur, Soğdak ve Brahmi alfabeleriyle eserler meydana getirmişlerdir. Elimizdeki kâğıda yazılı metinlerin en erken tarihlisi işte bu 9. yüzyıla, Uygurlara, ait metinlerdir. Moğolistan’da bulunan anıtlardan bazıları da Uygurlara aittir. Onlar bu anıtlara belgü ve bitig adını vermişlerdir.
Budist Türk çevresinden bugün için elimizde hem dinî, hem de din dışı zengin bir edebiyatı bulunmaktadır. Yazmaların çoğu Soğd yazısından geliştirilmiş Uygur alfabesi ile yazılmıştır. Bununla birlikte doğrudan Soğd yazısıyla yazılan birkaç parça ile Brahmi ve Tibet yazısı ile yazılmış az sayıda yazma da mevcuttur.
Türk Budist edebiyatının büyük çoğunluğunu Çince, Tibetçe, Sanskritçe, Toharca ve Sogdcadan yapılmış çeviriler teşkil etmektedir. Az sayıda telif eser de mevcuttur.
10.yüzyılda Kâşgar ve Balasagun civarında ortaya çıkan yeni bir Türk kültür çevresi Kutadgu Bilig ve Dîvânü Lûgati’t-Türk gibi eserleri meydana getirmiştir.
Türk Dilinin Tarihi Gelişimi
Göktürk Metinleri:
Bilge Kağan Yazıtı
Kültigin Yazıtı
Tonyukuk Yazıtı
Uygur Metinleri:
Altun Yaruk
Sekiz Yükmek
Irk Bitig
Karahanlı Metinleri:
Kutadgu Bilig
Divanü Lûgat-it-Türk
Atabetü’l Hakayık
Divan-ı Hikmet
Türkçenin Tarihi Gelişimi ve Özellikleri
Eski Türkçe özellikleri Karahanlı, Göktürk ve Uygur metinlerinde yer alır. 11. Yüzyıldan itibaren Anadolu’ya göç etmeye başlayan Türkler, Karadeniz’in kuzeyine ve Batı Anadolu’ya kadar yayılmışlardır. Yerleştikleri bölgelerde haklın dili ile eserler yazılır. Bu da Türkçe’nin çeşitlenmesini sağlar. Batı Türkçesi ve Kuzey- Doğu Türkçesi olarak iki kısma ayrılır. Kuzey- Doğu Türkçesi Eski Türkçe’nin bir devamı olarak uzun yıllar Orta Asya’daki Türkler arasında da kullanılır.
Performans/Proje Ödevleri;
- Aspirin Laboratuvarda Nasıl Yapılır, Aspirin Nedir?
- İdrarda Şeker Tayini Nasıl Anlaşılır, Şeker Tayini Nedir?
- Tarımda Kullanılan Hormonlar Nelerdir? Etki, Fayda ve Zararları Hakkında Bilgiler
- Sigara Dumanında Hangi Gazlar Vardır, İnsan Sağlığına Etkileri Nelerdir?
- Ağır Metal Nedir, Ağır Metallerin İnsan Sağlığı Üzerinde Etkileri Nelerdir?