9 Zeka Türü?
1 – Mantıksal-Matematiksel Zeka: Mantık, Soyutlama, Muhakeme, Rakamlar, Eleştirel Düşünce Gibi Alanları İçerir. Ayrıca Nedensel Sistemlerin Altında Yatan Sebepleri Anlama Kapasitesiyle İlgilidir. Örnekler Kimlerdir? Cahit Arf’tır, Joseph-Louis Lagrange’dır, John Nash’tir. Matematikçilerde, Mühendislerde, Bilim Adamlarında Genellikle Yüksek Olan Zeka Çeşidi Budur.
2 – Sosyal Zeka: Diğer İnsanların Duygudurumlarını, Hislerini, Motivasyonlarını, Mizaçlarını Anlayabilme İle İlgilidir. Diğer İnsanlarla Kolayca İletişime Geçebilirler, Empati Kurabilirler. Konuşmayı Ve İletişim Kurmayı Severler. Grupta 
Lider De Olabilirler, Grubun Parçası Da Olabilirler. İnsanlar Üzerinde Etki Yaratma Konusunda Başarılıdırlar. Satış Personeli, Politikacı, Öğretmen, Psikolog Gibi Mesleklere Uygundurlar. Eq’larının Yüksek Olma İhtimali Fazladır. Örnekler Kimlerdir? Barack Obama’dır, Repütasyonu Kötü Olsa Da Jordan Belfort’tur. Hayatın Daha İçinden Örnek İstersen En Güzel Örnek Piç Erkek’tir.
3- Sözel Zeka: Bu Zeka Türü Yüksek İnsanlar Okumada, Yazmada, Hikaye Anlatmada, Kelime Ve Tarih (Zaman Anlamında, Dünya Tarihi Olmak Zorunda Değil, Ama Dünya Tarihi Öğrenmek De Okuma Ve Araştırmayla İlgili Olduğu İçin Bu Zeka Türü Kuvvetli İnsanların Alanına Girer) Ezberlemekte İyidirler. Ayrıca Kelime Ve Dil Öğrenme Konusunda Yeteneklidirler. Örnek Olarak Hepimizin Aklına Gelen İsim Belli, Değil Mi? Evet, İlber Ortaylı. Friedrich Nietzsche, Pablo Neruda Gibi Başka Örnekler De Verebiliriz.
4 – Uzaysal (Yani Görsel, Üç Boyutlu) Zeka: Uzaysal Muhakeme Ve Zihindekileri Görselleştirebilme İle İlgilidir. Örnekler Kimlerdir? Edvard Munch, Renzo Piano’dur. Bu Zeka Türünde En Üst Seviyede Olan Francisco Goya’ya, Kandinsky’ye Bir İq Testi Yapma Şansımız Olsaydı Mesela, Gerçekten Dahi Olan Bu Adamların İq’su Beklendiği Kadar Yüksek Çıkar Mıydı Acep? Mimarlar, Tasarımcılar, Ressamlar Gibi Görsel Alanlarda Yetenekli Olanlar Bu Alanda Yüksek Zekaya Sahip İnsanlardır.
5 – Müziksel Zeka: Seslere, Ritimlere, Tonlara Ve Müziğe Duyarlıdırlar. Geniş Bir Perdeye Sahiptirler. Şarkı Söyleme, Enstrüman Çalma Ve Müzik Besteleme Konusunda Yetkindirler. En Üst Seviyesi İse Tabii Ki Mutlak Kulak Sahibi Olan İnsanlardır. Türkiye’den Benim Çok Sevdiğim Mahmut Orhan Bu Zeka Türü Yüksek İnsanlara Örnektir. Gönülden Bağlı Olduğum İron Maiden Grubu, Ludovico Einaudi, Aretha Franklin, Shostakovich Ve En Üst Noktaya Çıkacaksak, Beethoven, Mozart En Bilinen Örneklerdir.
6 – Doğasal Zeka: Sonradan Eklenen Zeka Çeşitlerinden Bir Tanesidir. Doğayı Ve Canlıları Tanımlayabilme, Ayırt Edebilme, Sınıflandırabilmek İle İlgilidir. Evet, Yine Aklımıza Gelen İlk İsim Belli Değil Mi: Charles Darwin.
7 – İçsel Zeka: İç Gözlem Yapabilme Ve Kendisini Dışavurabilme İle İlgilidir. Kendi Duygu Ve Düşüncelerini Anlayabilme, Özünde Nasıl Birisi Olduğunu Farkedebilme, Kendisiyle Uyumlu Davranışlar Sergileyebilme Kapasitesidir. Güçlü Ve Zayıf Yanlarını Doğru Değerlendirip, Tepki Ve Duyguları Tahmin Edebilirler. Yani Herkes Trend Neyse Ona Göre Üniversite Bölümü Seçerken Bu İnsanlar “Hayır, Ben Mühendis Olmak İstemiyorum, Ben İstatistik Okuyacağım” Kararını Net Şekilde Verebilir, “Ben Xxx’i Seviyo Muyum Acaba” Demez, “Seviyorum” Ya Da “Sevmiyorum” Şeklinde Nettir, Ayrıca Nasıl Bir İnsan Olduklarını Bildikleri İçin Hayatla İlgili Kararları Bocalamadan Daha Net Şekilde Verirler. Yine Eq’larının Yüksek Olma İhtimali Fazladır. Meslek Grubu Olarak Psikolog Olmaya Yatkındırlar, Ancak Psikologların Hepsinin İçsel Zekası Yüksektir Diye Bir Kaide Yoktur. Örnek Olarak Sigmund Freud, Emre Kapkın, Karen Horney Gibi Ruh Sağlığı Profesyonellerini Verebiliriz. Hepsi, Kendilerini Anlayabilmeleri Neticesinde Ortaya Çıkan Çalışmalarıyla Bilim Camiasına Katkıda Bulunmuşlardır.
8 – Varoluşsal Zeka: Aslen Bunu Sayıp Saymama Konusunda Bilim Camiası Kararsız. Çünkü Bilimsel Kriterlerle Ölçmek İçin Pek Uygun Bir Zeka Tipi Olmamasından Dolayı Üstünde Tartışmalar Sürekli Devam Ediyor. Yaşam, Ölüm, Din, Duyuların Ötesinde Düşünme Gibi Konuların Hepsi, Varoluşla İlgili Bütün Konularda Düşünme Yeteneğidir. Gerçek Din Adamları Ve Filozofların Bir Kısmını Bu Zeka Grubunda Yüksek Zekalı Olarak Değerlendirebiliriz.
9 – Kinestetik Zeka: Vücut Hareketlerini Kontrol Etme, Objeleri Yetenekli Bir Şekilde Kullanmayı İçerir. Zamanlama, Fiziksel Eylemin Hedefini Net Şekilde Algılama, Vücut Tepkilerini Eğitmeyi De Kapsar. Genelde, Spor, Dans, Oyunculuk Ve Bir Şeyler Üretmede İyidirler. Müzisyenler Yine Bu Alanda İyidirler (Piyano Çalmak Sadece Müzik Bilgisi Ve Zekası Gerektirmiyor Sonuçta), Aktörler, Dansçılar Ve Profesyonel Askerler Örnek Olarak Verilebilir. Aslen Bana Sorsan Çok Net Vinç Operatörü Derim. Hayranım O Adamlara. Ancak Biz Yine De Daha Evrensel Örneklere Bakalım. Michael Jackson, Michael Jordan, Michael Schumacher, Michael Douglas, (Demek Ki Adın Michael İse Bu Alanda Otomatik Olarak Zeki Oluyorsun 🙂 ) Yine Ludovico Einaudi Bazı Örneklerdir.
Gardner’ın Bu Teorisine Belli Başlı Eleştiriler De Getirilmiştir. Özellikle G Factor (Genel Zeka) Ve Matematiksel Zekayı Destekleyen Kesimdeki Araştırmacılar Genel Zekan Yüksekse Zaten Bu 9 Alanda Da En Azından “Zeki” Denebilecek Seviye Veya Daha Üstünde Olduğunu Savunurlar, Gardner Da Onlara “Tabi Tabi, Kesin Öyledir” Der, Ciddiye Almaz.
Bu Tip Eleştiriler Varolmakla Birlikte Gardner’ın Bu Teorisi Özellikle Eğitim Sektöründe Oldukça Dikkate Alınır Ve Çocuklarla İlgilenen Profesyoneller Bu Farklı Zeka Tiplerine Göre Farklı Yönlendirmeler Yaparlar.
Ayrıca, Şöyle Sorular Sormamız Bile Gardner’ın Bu Eleştirileri Neden Ciddiye Almadığını Gösterecektir: Gandhi Mi Daha Zekidir Yoksa Monet Mi? Nietzsche Mi Daha Zekidir Mozart Mı? Sizce Büyük Bir Yüzde Bu Sorulara Aynı Cevabı Verir Mi?
Soruyu Doğru Hale Getirelim: Gandhi / Nietzsche Hangi Alanda Daha Zekidir, Monet / Mozart Hangi Alanda Daha Zekidir? İşte Şimdi Cevaplarımızı Net Olarak Almaya Başlayabiliriz.
Buna Ek Olarak Bu Zeka Türlerinden Ancak Bir Tanesinde Çok İyi Olabilirsin Diye Bir Kaide De Koymuyor Gardner. Yani Matematiksel Zekan Süperse Sosyal Zekan Çok Kötü Olmak Zorunda Değil. Yukarıdaki Zeka Tiplerinden Tek Bir Tanesinde Bile Örnek Vermedik, Burada Verelim. Birden Fazla Zeka Türünde Dahi Seviyesinde Olan En Güzel Örnek Mustafa Kemal Atatürk’tür. Leonardo Da Vinci Örneğini De Verebiliriz.
