Emredici Anlatım Nedir, Emredici Anlatım Özellikleri Nelerdir?

Şimdi ki yazımızda değineceğimiz konulardan biri olan açıklayıcı ve öğretici yönleri de bulunan emredici anlatımda emir, öneri, telkin anlamı taşıyan ifadelere yer verilen emredici anlatım hakkında bilgi vereceğiz. Peki emredici anlatım nedir, emredici anlatım özellikleri hakkında sizlere en ayrıntılı bilgileri vermek adına sizlere bu yazıyı hazırladık.

Emredici Anlatım Nedir?

Açıklayıcı ve öğretici yönleri bulunan emredici anlatımda emir, öneri, telkin anlamı taşıyan ifadeler yer alır. Bu tür anlatımda dil, “alıcıyı harekete geçirme” işleviyle kullanılır. Sosyal yaşamın düzenlenmesinde, trafik kurallarında, bazı eşyaların kullanma kılavuzlarında, ilaçların kullanma kılavuzlarında emredici anlatım kullanılır. Emir, yasaklama içeren düşüncelerin aktarıldığı cümlelerin anlatım biçimine emredici anlatım denir. Sözlü veya yazılı olarak bir iş yapmaya veya davranışta bulunmaya zorlayan öneri ve öğüt içeren anlatım biçimidir.

Emredici Anlatım Özellikleri Nelerdir?

Emir cümleleri, telkin, öneri anlamı taşır.
Emir cümlelerinde dil alıcıyı harekete geçirme işlevinde kullanılır.
Emredici anlatım bir zorlamayı ifade eder.
Açıklayıcı, öğretici ve nasihat tarafı ağır basan bir anlatımdır.
Sosyal yaşamla ilgili kanunlar emredici özellikler içerir.
Kanun, yönetmelik, yasa, yönerge, genelge ve kılavuz gibi metinler emredici anlatımla oluşturulmuşlardır.
Emredici anlatımda “sen ve siz” zamirleri çok fazla kullanılır.
Siyasi özellikli nutuklar, propaganda amaçlı söylemler, vasiyetname, siyasetname vb. türlerde bu anlatıma başvurulur.
Dini kurallar genellikle emir şeklindedir.
Emredici anlatımda “yönlendirme, istenileni yaptırma” amaçlanır.
Bu anlatımda “emir kipleri” kullanılır.
Emredici anlatım cümleleri yüklemin türüne göre fiil cümlelerini içerir. Yani yüklemleri fiildir. (vur-, kes-, kır-, at-, çek-, yaz- vb.)
Emredici anlatımla birey ve topluma doğrudan hitap etme amaçlandığından bu anlatımda sade bir dil kullanılır.
Emredici anlatımda sözcükler genellikle gerçek anlamda kullanılır. Mecazlı anlatımdan uzak durulur. Sanatlı, süslü söyleyiş ve söz sanatları yer almaz.
Emredici anlatımın kullanıldığı şiirler, didaktik (öğretici) şiirlerdir.
İlaç reçeteleri, trafik kuralları, cuma vaazları, veda hutbesi metni, sınav kuralları, bazı eşyaların kullanma kılavuzları vb. durumlarda emredici anlatıma başvurulur.
Eleştiri, nutuk, fıkra, mesnevi, fabl türü başta olmak üzere birçok edebi ve öğretici metinde de emredici anlatıma başvurulur.

Emredici Anlatım Örnekleri

Örnek-1

Kıymayı tuz ve karabiber ile yoğurun. Nohut büyüklüğünde köfteler hazırlayın. 1 yemek kaşığı sıvı yağda 10 dakika kızartın. Et suyunu kaynatın. İçine domates ve biber salçası ile nohutu ilave edin. Köfteleri ekleyin. 5 dakika daha kaynatın. Yoğurdu iyice karıştırıp çorbaya ilave edin. Tereyağını kızdırın. İçine nane ilave edip çorbanın üstüne dökün ve servis yapın.

Örnek-2

Ey Oğul! Açık sözlü ol! Her sözü üstüne alma! Gördün, söyleme; bildin deme! Sevildiğin yere sık gidip gelme; muhabbet ve itibarın zedelenir. Şu üç kişiye; yani cahiller arasındaki alime, zengin iken fakir düşene ve hatırlı iken, itibarını kaybedene acı! Unutma ki, yüksekte yer tutanlar, aşağıdakiler kadar emniyette değildir. Haklı olduğunda mücadeleden korkma! Bilesin ki atın iyisine doru, yiğidin iyisine deli derler.

Örnek-3

Bütün insanları dostun bil, kardeşim bil kızım
Sevincin ürünüdür insan, nefretin değil
Zulmün önünde dimdik tut onurunu
Sevginin önünde eğil kızım

Performans/Proje Ödevleri;