Şimdi ki yazımızda değineceğimiz konulardan biri olan karahanlı devleti hakkında bilgiler nedir, karahanlı devleti nerede kuruldu, karahanlı devleti buluşları ve karahanlı devleti tarihi hakkında sizlere en ayrıntılı bilgileri vermek adına sizlere bu yazıyı hazırladık.
Karahanlı Devleti Hakkında Bilgiler
Karahanlı Devleti tarihi kaynaklarda Karahanlılar olarak da geçmektedir. Bazı tarihi kaynaklarda Karahanlı Devleti için İlekhan Krallığı olarak da bilgi geçmektedir. Balasagun, Kaşgar ve Semerkand Karahanlı Devleti‘nin başkentliğini yapmış olan şehirlerdir. Karahanlı Devleti’nin ilk başkenti Balasagun şehridir. Monarşi ile yönetilen Karahanlı Devleti 840 – 1212 yılları arasında varlığını sürdürmeyi başarmış olan bir Türk devletidir. Karahanlılar tarihte İslamiyet’i topluca kabul eden ilk Türk devleti olarak bilinmektedir.
Karahanlı Devletinin adı Kara ve Han olan iki Türkçe kelimeden bir araya gelir. Kara demek öz Türkçe’de siyah ve soyluluğu temsil eder. Han kelimesi ise hükümdarlara verilen isimdir. Soylu hükümdar anlamı çıkmaktadır. Karahanlılar Devleti, Yağma, Çiğil ve Karluk Türk boylarından bir araya gelen bir devlettir. Karahanlılar hanedan arasında çıkan anlaşmazlıklar neticesinde devlet Batı ve Doğu olmak üzere ikiye ayrılmak zorunda kaldı.
Karahanlı Devleti Nerede Kuruldu?
İlk başkent Balasagun olmak üzere devlet Orta Asya’da 840 yılında tarihte de bilinen ünlü hükümdar Bilge Kül Kadir Han tarafından kurulmuştur. Karahanlı Devleti’nin kurulduğu dönemde İtil-Volga Devleti yıkılmış ve Uygur Devleti’nin egemenliğine de Kırgızlar tarafından son verilmiştir. Devlet böyle bir dönemde Orta Asya ve Doğu Türkistan coğrafyasında önemli kültürel ve siyasi değişimlere sebep olmuştur.
Devlet yapısı olarak Göktürk devlet yapısını örnek alan Karahanlı Devleti’nin tarihteki kurucusu, Sasani Devleti ile Maveraünnehir’e egemen olmak adına büyük mücadeleler veren Bilge Kül Kadir Han olmuştur.
Karahanlı Devletinin Özellikleri
- Karahanlılar Devleti, Uygur Devletinin yıkılmasından sonra Karluk, Yağma ve Çiğil Türkleri tarafından 840 yılında kuruldu. En önemli özelliği Orta Asya’daki ilk Türk-İslam devleti olmasıdır.
- Karahanlılar Devletinin bilinen ilk hükümdarı, Bilge Kül Kadir Han’dır.
- Müslüman olan ve ardından Abdülkerim adını alan Satuk Buğra Han’ın İslamiyet’i devletin resmi dini olarak ilan etmesiyle Müslümanlığı benimsemişlerdir.
- Bölgedeki diğer Türk toplulukları arasında İslamiyet’in yayılması için mücadele eden Satuk Buğra Han, bu nedenle El-Mücahit ve El-Gazi unvanları ile anılmıştır.
- Ancak bu bilgilerden hareketle ilk Müslüman Türk devleti’nin Karahanlılar olduğu sanılmamalıdır. Karahanlılar Orta Asya’daki ilk Müslüman Türk devletidir. Tarihteki ilk Müslüman Türk devleti ise Volga Nehri havzasında kurulmuş olan İtil Bulgarlarıdır. Tebaası Türk olmayıp, hükümdarı Türk olan ilk müslüman devlet ise Ahmed b. Tolun’un 868’de Mısır’da kurduğu Tolunoğulları Devletidir.
- Karahanlılar Devletinin gerçek ismi net olarak bilinmemektedir. “Karahanlılar” ifadesi, ilk olarak Vasilij Vasilevic Grigorev isimli Rus tarihçi tarafından Türk hükümdarlarının unvanlarında çok sık kullandıkları kara (“Kuvvetli”,“Yükseklik” ve “Yücelik”) sıfatından hareketler türetilmiştir.
- Dönemin İslam kaynaklarında ise, Karahanlılardan el-Hakaniyye, Ümera-yi Efrasyab, el-Haniye, Mülük-i Türkistan, Ali Hakan, Âl-i Afrasiyab Hakaniyan gibi adlarla bahsedilmiştir.
- Karahanlı hükümdarları, kara, kadir, buğra, arslan, han, ilig gibi unvanlar kullanmışlar; ayrıca İslam öncesi Türk devletlerindeki kut ve veraset anlayışını devam ettirmişlerdir.
- Kurulmasından kısa bir süre sonra taht kavgalarının içine düşen Karahanlılar Devleti, 1042 yılında Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrılmış; Doğu Karahanlılar, Karahıtaylar tarafından 1130 yılında yıkılmış ; Batı Karahanlılar ise Selçuklulara, Karahıtay’lılara ve Harezmşahlılar’a vergi vermek suretiyle daha uzun süre ayakta kalsa da, nihayet 1212 yılında yıkılmıştır.
Performans/Proje Ödevleri;
- Aspirin Laboratuvarda Nasıl Yapılır, Aspirin Nedir?
- İdrarda Şeker Tayini Nasıl Anlaşılır, Şeker Tayini Nedir?
- Tarımda Kullanılan Hormonlar Nelerdir? Etki, Fayda ve Zararları Hakkında Bilgiler
- Sigara Dumanında Hangi Gazlar Vardır, İnsan Sağlığına Etkileri Nelerdir?
- Ağır Metal Nedir, Ağır Metallerin İnsan Sağlığı Üzerinde Etkileri Nelerdir?