Heyelan ya da toprak kayması, zemini kaya veya yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamacın yer çekimi, eğim, su ve benzeri diğer kuvvetlerin etkisiyle aşağı ve dışa doğru hareketi olan heyelan hakkında bilgi vereceğiz. Peki heyelan nedir, heyelanın zararları nelerdir, heyelan hakkında sizlere en ayrıntılı bilgileri vermek adına sizlere bu yazıyı hazırladık.
Heyelan Nedir?
Heyelan bir doğa olayıdır ve yer kayması olarak da adlandırılmaktadır. Yamaç tetikleyici faktörler sonucunda toprak ve taşların olduğu kısımdan toprak sıyrılarak aşağı doğru hareket eder. Bu doğa olayı büyüklüğüne bağlı olarak son derece riskli olmaktadır. Geçmişte olan heyelan olaylarında yaşanmış can ve mal kaybı bilgileri bu olayın ne denli tehlikeli olduğunu göstermektedir. Türkiye’de 1988 yılında Trabzon heyelanı, 1995 yılında da Isparta heyelanı yaşanmıştır. Bu iki heyelanda da onlarca can kaybı yaşanmıştır.
Heyelan Nasıl Oluşur?
Heyelan farklı dış etkilerden sonucunda tetiklenen bir doğa olayıdır. Kuvvetli eğim, aşırı yağış, zemin özellikleri, tabakalanma, beşerî çalışmalar ve yer çekimi kaymayı etkileyen başlıca faktörler arasındadır. Bunlar arasından eğim, heyelanlara sebep olan en önemli faktör olarak kabul edilmektedir. Yamacın ya da şevin eğimi arttıkça kütlenin hareketi kolaylaşmaktadır. Türkiye’de özellikle Karadeniz kesiminde görülen heyelanların temel sebebi yamaç eğimi olarak bilinmektedir.
Yağış ve yeraltı suları, heyelan oluşmasını tetikleyen ikinci büyük etmen olarak bilinir. Zemin boşluklarına sızan su, taneciklerin sürtünmesini azaltarak, kaymayı kolaylaştırır. Bu sebeple yağışlı mevsimlerde heyelan oluşma riski doğrudan artış gösterir. Zemin özellikleri ve tabakalanma benzer sebeplerle heyelanı tetikler. Zeminin su alan bir yapısı varsa ya da tabakalar yamaca paralel bir eğime sahipse, bu da heyelanı davet eder. Heyelanı tetikleyen nedenler yalnızca doğa olayları değildir. Heyelana elverişli bir bölgede yapılan inşaat çalışmaları da zeminin kayma riskini etkilemektedir. Bu sebeple; yol, tünel ya da baraj çalışmalarında önlem alınmadığı taktirde sık sık heyelan ile karşılaşılmaktadır.
Heyelanın Zararları Nelerdir?
1- Bitki örtüsünün yok olması, erozyonun yanı sıra toprak kayması, taşkın ve çığ felaketlerini artırır.
2- Verimsizleşen ve yok olan tarım arazileri üzerinde yaşayanları besleyemez duruma gelip, kırsal kesimden kentlere doğru göçü arttırarak, büyük ekonomik ve toplumsal sorunlara yol açar.
3- Meraların yok olması hayvancılığın gerilemesine neden olurken, gelirin azalması ve iş olanağının daralması sonucunu doğurur. Bitki örtüsünün yok olması, erozyonun yanı sıra toprak kayması, taşkın ve çığ felaketlerini artırır.
4- Erozyon sonucu taşınan verimli topraklar, baraj göllerini doldurarak, ekonomik ömürlerini kısaltır.
5- Yeşil örtü ve toprağın elden gitmesi ile ortaya çıkan iklim değişikliği ve bozulan ekolojik denge sonucunda, vahim boyutlarda doğal varlık kaybedilerek ekonomik zarara uğratır.
Kaybedilen toprak örtüsünün yeniden oluşması için binlerce yıl gerekir.
Performans/Proje Ödevleri;
Dünyanın Hareketlerinin Sonuçları Nelerdir, Dünya Hareketlerinin İnsan Yaşamına Etkisi Nedir?
Doğal Çevrenin Yanlış Kullanılmasının Sonuçları Nelerdir? Çevre Kirliliği Hakkında Bilgiler
Temiz Su Kaynakları Nelerdir, Suyun Verimli Kullanılmasının Önemi Nedir?
Heyelan Nedir, Heyelanın Zararları Nelerdir?
