Dış kuvvetler, akarsular, rüzgârlar, yer altı suları, buzullar, dalgalar ve akıntılar gibi çeşitli etmenlerin dünyayı şekillendirmesi olan dış kuvvetler hakkında bilgi vereceğiz. Peki dış kuvvetler nedir, dış kuvvetlerin oluşturduğu yer şekilleri nelerdir, dış kuvvetler hakkında sizlere en ayrıntılı bilgileri vermek adına sizlere bu yazıyı hazırladık.
Dış Kuvvetler Nedir?
Suların buharlaşması, yağışların gerçekleşmesi, akarsuların oluşması, rüzgârın meydana gelmesi, buzulların oluşması ve hareket etmesi güneş enerjisine bağlı olarak meydana gelmektedir. Bu nedenle su, buz ve rüzgâra dış kuvvetler denir.
Dış kuvvetlerin etkisi her bölgede aynı değildir. İklim koşullarına bağlı olarak dış kuvvetlerin etkinliği bölgeden bölgeye değişmektedir. Çöllerde rüzgâr, nemli yerlerde akarsular, yüksek enlemlerde ve dağların yüksek kesimlerinde buzullar yer şekillerini biçimlendiren başlıca kuvvetlerdir.
Dünya geneli göz önünde bulundurulduğunda akarsuların etki alanı diğer dış güçlere göre daha fazladır. Bu nedenle yeryüzünde en yaygın şekiller akarsuların oluşturduklarıdır.
Yeryüzünün biçimlenmesi, iç ve dış kuvvetlerin etkileri sonucunda gerçekleşir. Dış kuvvetlerin, yer kabuğunun ayrışmasıyla ortaya çıkan materyalleri taşımasına erozyon (aşınma) denir. Erozyon sonucu çeşitli yer şekilleri meydana gelmektedir.
Dış Kuvvetlerin Oluşturduğu Yer Şekilleri Nelerdir?
- Rüzgar
- Akarsu
- Yeraltı Suları
- Buzullar
Dış Kuvvetler Hakkında Bilgiler
- Rüzgar
Kurak ve yarı kurak bölgelerde yer şekillerini biçimlendiren en etkili kuvvet rüzgârlardır. Rüzgârın biçimlendirici etkisi kurak ve bitki örtüsünden yoksun bölgelerde daha fazladır. Çünkü buralarda toprak tanelidir. Rüzgâr tarafından kolayca yerinden sökülür, havalandırılarak taşınır, Bu nedenle rüzgârlar en büyük etkilerini çöllerde gösterirler. Çünkü bu bölgelerde bitki örtüsü zayıf, arazi kuru, rüzgâr hızlıdır.
2. Akarsu
Bir akarsuyun kollarıyla birlikte sularını topladığı alana o akarsuyun havzası denir. Havzanın büyüklüğü yerşekillerine ve akarsuyun uzunluğuna bağlıdır. Sularını denize ulaştıran havzalara açık havza, ulaştıramayan havzalara ise kapalı havza (Tuz Gölü çevresi, Van Gölü çevresi, Göller Yöresi, Aras Havzası) denir.Akarsuyun enine kesitinden 1 saniyede geçen su miktarıdır, m3/sn olarak ifade edilir. Akarsuyun akımı, iklim özelliklerine (yağış miktarı ve şekli, sıcaklık vs.) havzanın büyüklüğüne, arazinin geçirimlilik yapısına, akarsuyun beslendiği kaynaklara ve insanların etkisine bağlıdır.
3. Yeraltı Suları
Kalkerli arazilerde yeraltına sızan sular yeraltında boşluklarda birikir. Bu boşluklarda biriken sular yer üzerine çıkarsa karstik kaynak diye adlandırılır. Karstik kaynaklara VOKLÜZ adı da verilir.
4. Buzullar
Bazı yerlerde sıcaklık sürekli 0 °C’un altında olduğundan yağışlar kar şeklinde gerçekleşir. Karlar erimediğinden üst üste birikir. Yıl boyunca erimeyen karlara kalıcı ya da toktağan kar denir.
Performans/Proje Ödevleri;
Dünyanın Hareketlerinin Sonuçları Nelerdir, Dünya Hareketlerinin İnsan Yaşamına Etkisi Nedir?
Doğal Çevrenin Yanlış Kullanılmasının Sonuçları Nelerdir? Çevre Kirliliği Hakkında Bilgiler
Temiz Su Kaynakları Nelerdir, Suyun Verimli Kullanılmasının Önemi Nedir?
Heyelan Nedir, Heyelanın Zararları Nelerdir?
