Anasayfa » EĞİTİM » Hava Kirliliğine Neden Olan Gazlar Nelerdir, Hava Kirliliği Nedir?

Hava Kirliliğine Neden Olan Gazlar Nelerdir, Hava Kirliliği Nedir?

Sevgili öğrenciler; ilköğretim, ortaöğretim ve lise dönemlerinde öğretmenlerinizin sizler için hazırlamanızı istediği ödevlerden biri olan, hava kirliliğine neden olan gazlar konusuna değinmek istiyoruz. Peki hava kirliliği nedir, hava kirliliği nasıl oluşur ve hava kirliliği hakkında sizlere en ayrıntılı bilgileri vermek adına sizlere bu yazıyı hazırladık.

Hava Kirliliği Nasıl Oluşur?

Hava Kirliliği Nedir?

Hava kirliliği insan ve hayvanların hayatlarını oldukça olumsuz bir şekilde etkiler. Bu sebeple önüne geçilmesi oldukça elzemdir. Hava kirliliğinin yüksek olduğu alanlarda insan ve hayvanların yaşaması oldukça zordur. Başta solunum yolu rahatsızlıkları olmak üzere pek çok sıkıntı ortaya çıkabilmektedir.

Hava kirliliklerinin pek çok nedeni bulunmaktadır. Bunların başlıca sebepleri arasında ise teknolojinin gelişmesi ile otomobillerin hayatımıza girmesi ve sanayi kuruluşları yer almaktadır. Kullanmış olduğumuz otomobillerin egzoz dumanları, sanayi kuruluşlarının bacalarından çevreye yayılan dumanlar, kırsal kesimlerde yakıt olarak kullanılan fosil yakıtlar sebebi ile hava kirlilikleri oluşur.

Hava kirliliğinin fazla olduğu alanlarda insanlar ve hayvanlar olumsuz olarak etkilenir. Genelde böyle bölgelerde insanlarda solunum yolu rahatsızlıkları baş gösterir. Hava kirliliklerinden en çok akciğerler olumsuz bir şekilde etkilenir. Akciğer kanseri, KOAH, alt solunum yolu rahatsızlıkları hava kirliliği sebebi ile oluşmaktadır.

Hava Kirliliği Nasıl Oluşur?

Hava kirliliği, yaşayan canlıların ve çevre üzerindeki zararlı oldukları bilinen gaz ve taneciklerin atmosferde birleşimi ile meydana gelir. Dünya Sağlık Örgütü’nün açıklamasına göre, her yıl kirli hava sebebiyle 7 milyon prematüre ölüm meydana geliyor, ki bu da dünyadaki ölümlerin sekizde biri. Bir kez atmosfere salındığında, zapt edilmesi mümkün olmayan kirletici maddeler, iklim koşullarına da bağlı olarak, merkezden yüzlerce hatta binlerce kilometre uzakta olan insanları bile etkileme potansiyeline sahip.

Son yarım yüzyılda, problemin doğası değişti. Gelişmiş dünyada, toksiksis yaratan zararlı duman emisyonları, kükürt dioksit ve eksik yakıt yanması ile ortaya çıkan parçacıklar; baca gazını kükürtten arındırma sistemi, kurum süpürücüler ve katalitik dönüştürücüler gibi teknolojiler tarafından engellenebildi. Stratosferik ozon tabakasını delen gazlara karşı yasal düzenlemeler yapıldı ve yerine daha güvenli bileşenler koyuldu.

Astım gibi solunum problemlerinin hava kirliliği sebebiyle sadece tetiklendiği değil, oluştuğu konusunda da bulgular saptandı. Hatta, bazı araştırmacılar, yaşanan bölgedeki hava kalitesi ile çocukluk çağı otizmi oranları arasında dikkat çekici bağlantılar olduğunu gösterdi.

Diğer kirlilik çeşitlerinde olduğu gibi, çevreyi korumak için ve çevre kirliliği ile mücadele için, en başta bu toksik maddelerin salınımını engellemek. Daha rahat nefes alabilmek için, elektrik tasarrufu yapmak, araba kullanmak yerine yürümek, bisiklete binmek veya toplu taşıma kullanmak akla gelen yapılması en kolay seçimler.

Hava Kirliliği Nasıl Oluşur?

Hava Kirliliğine Neden Olan Gazlar Nelerdir?

  1. Hava Kirliliğine Neden Olan Gazlar
  • Volkanik patlamalar; Volkanik faaliyet sırasında açığa çıkan kükürt dioksit gibi gaz partikülleri doğanın dengesini bozmaktadır. tozlar, orman yangınları ve buharlaşma hava kirliliğine neden olan gazlar olarak nitelendirebiliriz.
  • Orman yangınları; Hava sıcaklığının artması ya da insan kaynaklı oluşabilecek orman yangınları bitki ve ağaçların yok olmasına dolayısıyla su kaynaklarının kirlenmesine takibinde hava kirliliğine yol açmaktadır.
  • Buharlaşma; Kükürtdioksit , partikül maddeler, azotoksit, karbonmonoksit ve ozonun okyanuslardan buharlaşma ile havaya yayılması sebepler arasındadır.

2. Hava Kirliliğine Neden Olan Yapay Kaynaklar

Ne yazık ki biz insanların isteyerek ve istemeyerek neden olduğu hava kirliliği nedenidir. Hava kirliliğine neden olan yapay kaynaklar; trafik, ısınma ve sanayi kaynaklı olmak üzeri 3 grupta incelenmektedir.

  • Isınma kaynaklı hava kirliliği

Özellikle kış aylarında artan hava kirliliğinin nedeni kullanılan ısınma yakıtlarının içeriğidir. Soba ve kaloriferlerden çıkan zehirleyici gazlar havaya karışmaktadır. Havaya karışan Karbonmonoksit, kükürtdioksit ve partikül maddelerin canlılar tarafından solunması akciğerlerin harabiyetine neden olmaktadır. Evsel hava kirliliğinin ana kaynağı, fosil yakıtların ve odun gibi yakıtların yemek pişirmek veya ısınmak için yakılmasıdır.

Her yıl yaklaşık 3.8 milyon ölüm, ev içindeki hava kirliliğinden kaynaklanıyor ve bunların büyük bir kısmı gelişmekte olan ülkelerde görülüyor.193 ülke arasında 97 ülke, daha temiz yanan yakıt kullanımını arttırdı. Bununla birlikte 3 milyar insan pişirme, ısıtma ve aydınlatma için katı yakıt ve açık ateş kullanmaya devam ediyor. Daha temiz, daha modern sobaların ve yakıtların benimsenmesi hastalık riskini azaltabilir ve hayat kurtarabilir.

  • Sanayi kaynaklı hava kirliliği

Son yıllarda ciddi şekilde artış gösteren fabrikalaşma hava kirliliğini de beraberinde getirmiştir. Fabrikaların bacalarında çıkan gazlar havayı kirletmektedir. Kalkınmayı ve iş olanaklarını sağlayan fabrikalaşma, yanlış kullanım nedeniyle çevreye ve canlılara zarar vermektedir. Birçok ülkede, elektrik üretimi hava kirliliğinin önde gelen kaynağıdır. Kömür kullanan enerji santralleri önemli bir katkıda bulunurken, dizel jeneratörler büyük bir endişe kaynağıdır. Kimya ve madencilik endüstrilerindeki endüstriyel prosesler ve solvent (içerdikleri kimyasal maddelerin özelliklerine göre kullanım sonucu tehlikeli atık açığa çıkarırlar) kullanımı da havayı kirletir. Enerji verimliliğini ve yenilenebilir kaynaklardan üretimi artırmayı amaçlayan politika ve programların bir ülkenin hava kalitesi üzerinde doğrudan etkisi vardır. Şu anda 193’ten 82 ülkesinde yenilenebilir enerji üretimi, temiz üretim, enerji verimliliği ve kirlilik kontrolü yatırımlarını teşvik eden teşvikler var.

Bunun yanı sıra tarımsal faaliyetlerde kullanılan amonyak çok yaygın kullanılan ve atmosferdeki en tehlikeli gazlardan biridir. Tarımsal faaliyetlerde böcek ilacı ve gübre kullanımı oldukça artmıştır. Havaya zararlı kimyasallar yayarlar ve ayrıca su kirliliğine de neden olabilirler.

Madencilik, dünya altındaki minerallerin büyük ekipman kullanılarak çıkarıldığı bir işlemdir. İşlem sırasında toz ve kimyasal maddeler açığa çıkarak büyük hava kirliliğine neden olur. Bu, işçilerin ve yakınlarında yaşayanların sağlık sorunlarının artmasına neden olmaktadır.

Hava Kirliliği Nasıl Oluşur?

  • Trafik kaynaklı hava kirliliği

Aslında yaşamımızı kolaylaştırmak adına kullanılan toplu taşıma araçları ve özel araçların neden olduğu hava kirliliği tartışılmaz. Araçların havayı kirletme nedenleri egzoz borusundan salınan gazlar, benzin deposu, karbüratör, fren balataları ve lastiklerdir. TÜİK istatistiklere göre motorlu kara taşıtları sayısı Ankara’da 1.777.756, İstanbul’da 3.845.349, İzmir’de ise 1.276.347 olduğu bildirilmiştir. Rakamlara bakıldığında ve her gün işe ya da okula özel aracını kullanarak giden bireyleri göz önünde bulundurduğumuzda hava kirliliği kaçınılmaz gözüküyor. Arabalarından çıkan karbonmonoksit, hidrokarbonlar ve azot oksit gazlarının solunması ölüme neden olabilecek etkiler taşımaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü, 2012 yılında dünyada 12.6 milyon kişinin çevresel faktörlere bağlı olarak yaşamını yitirdiğini açıklamıştı. Bu orana bakıldığında ve hava kirliliğinin sürekli artış gösterdiği düşünüldüğünde bundan 10-20 sene sonrasının ölüm rakamlarını düşünmek dahi oldukça ürperici. Hava kirliliğine neden olan tüm bu sebeplerin içeriği karbonmonoksit, kükürtdioksit ve azotoksitlerdir. Bu gazlar insanlar tarafından solunduğunda; zehirlenmelere, akciğer tahribatına ve kalp-damar hastalıklarına neden olmaktadır. Hava kirliliğinin önlenmesi sağlık sorunlarını azaltarak yaşam süresini artırmaktadır.

Performans/Proje Ödevleri;

Yorum yapın